Gece dişlerini gıcırdatanlar el kaldırsın: Uyku bruksizmi!

Diş sıkmak ya da gıcırdatmak; öfke, stres ya da korkuya karşı oluşturulmuş istemsiz bir tepkidir. Bazılarında bu tepki, strese tepki vermeseler dahi gün içerisinde tekrar tekrar kendini gösterir. Bu istemsiz tepkiye diş gıcırdatma veya bruksizm adı verilir. 

Uyku Bruksizmi Nedir?

Uyku esnasında ortaya çıkan diş gıcırdatmaya uyku bruksizmi denir. Uyanıkken bruksizm ve uyku bruksizmi farklı durumlardır. Uyanık bruksizmi daha yaygın görülür. Uykuda kişi dişlerini gıcırdattığının farkına varmaz ve yaklaşık olarak 111 kilogram güç kullanır. Uyku bruksizmi genelde REM uykusunun 1. ve 2. evresinde gerçekleşir. 

Uyku Bruksizmi Yaygın mıdır?

Uyku bruksizmi, genç ve yetişkinlere oranla çocuklarda daha yaygındır. Kaç kişinin uyku bruksizmi yaşadığına dair rakamlara ulaşmak zordur çünkü çoğu insan gece diş gıcırdattığının bilincinde değildir. 

Yapılan araştırmalara göre çocukların %6 ila %50’ si gece diş gıcırdatma ile karşı karşıyayken ergenlerde ise prevalansın %15 civarında olduğu düşünülmektedir. Yetişkinlerin yaklaşık olarak %5’ i yaşarken yaşlılarda daha az yaygın olduğu bilinmektedir.

Uyku Bruksizmi Belirtileri Nedir?

Uyku bruksizminin en belirgin semptomu, uyku esnasında dişlerin kenetlenerek gıcırdatılmasıdır.  Çiğnemeye benzer şekilde gerçekleşir ancak daha fazla kuvvet söz konusudur. 

Uyku bruksizmi yaşayan insanlar gece boyunca her an diş gıcırdatmazlar. Gece başı çok az ya da 100’ e yakın atak geçirmek mümkündür. Atakların sıklığı ise kişiden kişiye değişmekte ve her uykuda diş gıcırdatma meydana gelmeyebilir. 

Gece diş gıcırdatan kişiler genelde bunun farkında olmazlar ve aile üyelerinden kendilerine söylenir. Boyun ve çene ağrısı, diş gıcırdatmanın en sık görülen belirtilerindendir. Bunlar, atak sırasında kasların gerilmesi sonucunda oluşur. Baş ağrısı ve çene ağrısı da bilinen diğer semptomları arasındadır. 

Uyku Bruksizmi Neye Yol Açar?

Uyku bruksizminin uzun vadede dişlere ciddi zarar verdiği bilinmektedir. Diş gıcırdatmasının sonucunda dişler aşınır, dolgu ve implantlar zarar görür. Aynı zamanda alt çeneyi kafatasına bağlayan temporomandibular eklemde sorun riskini artırmakta ve çene kilitlenmesine yol açmaktadır. 

Diş gıcırdatma, yatak partnerini de olumsuz yönde etkileyebilir. Diş sıkma sesleri rahatsız edicidir ve aynı yatağı paylaşan kişinin uykuya dalmasını zorlaştırabilir.

Uyku Bruksizmi Neden Olur?

Uyku bruksizminde birçok neden etkili olabilir. Ancak bilinen en önemli etken strestir. Olumsuz durumlara karşı kişinin kaygı düzeyi artar ve yaşadığı stres bruksizm ataklarına neden olabilir. Bununla beraber sigara içme, kafein ve alkol tüketimi, horlama ve depresyon gibi etkenler uyku bruksizmi ile doğrudan ilişki halindedir. 

Yapılan araştırmalara göre uyku bruksizminin genetik bir boyutu da bulunmaktadır. Uyku bruksizmi bulunan kişilerin yarısı, aynı zamanda bu durumu deneyimleyen yakın bir aile üyesine sahiptir. 

Uyku Bruksizmini Teşhis Etme Yolları Nelerdir?

Uyku bruksizmi, diş hekimi ya da doktor tarafından teşhis edilmektedir. Polisomnografi adı verilen yöntem teşhis etmenin kesin yoludur ancak pahalı ve zaman alıcı bir yöntemdir. 

Çoğu insan için çene ağrısı ve diş ağrısı gibi belirtilerin varlığı, yatak partnerlerinin diş gıcırdatmayı doğrulamaları ile birleştiğinde, uyku bruksizmini belirlemek için yeterlidir. 

Uyku Bruksizminin Tedavisi Var mı?

Diş gıcırdatan bazı kişilerde belirti görülmezken bazılarında semptomlar belirgindir ve uzun vadeli riski daha yüksektir. 

Uyku bruksizmini tamamen iyileştiren ya da ortadan kaldıran bir tedavi yoktur. Ancak bazı yaklaşımlar atakların azalmasını, diş ve çene ağrılarının azalmasını sağlayabilir. Tedavi yaklaşımları kişilerde değişkenlik gösterir ve her zaman uzman tarafından takibi sağlanmalıdır. 

Uyku bruksizmini azaltmaya yardımcı olacak bazı yaklaşımlar aşağıdaki gibidir. 

• Stres Kontrolü

Yüksek stres seviyeleri, uyku ve uyanıkken bruksizme neden olur. Bu sebeple stresi yönetebilmek, diş gıcırdatmayı azaltmaya yardımcı olabilir.

• İlaçlar

Bazı ilaçlar, uyku bruksizminin azalmasına yardımcı olabilir. Ancak bu ilaçların uzun vadede yan etkileri olabilir. Potansiyel yan etki ve faydalarını en doğru şekilde öğrenmek için ilaç kullanmadan önce uzmanla konuşun.

• Ağızlıklar

Gece koruyucu olarak adlandırılan çeşitli ağız koruyucular, uyku bruksizminin neden olduğu diş hasarının azalmasına yardımcı olabilir. 

• Semptomları Azaltmak

Uyku bruksizmi ile başa çıkmak için semptomlarının hafifletilmesi şarttır. Sert besinlerden kaçınmak, ağrılı çene hareketinin azalmasını sağlayabilir. Çeneye uygulanacak sıcak kompres ve buz torbaları ağrının geçici süre azalmasına yardımcı olabilir. 

Yüz egzersizleri, çene ve boyundaki ağrıların azalmasını destekler. Bu konuda doktordan belirli egzersiz önerileri alabilirsiniz.