Behçet hastalığı ile yaşamak
Hastalıkları tanımak onlarla savaşmanın en önemli kuralı. Giderek yaygınlaşan Behçet hastalığını tartışıyoruz.
Behçet sendromu olarak da adlandırılan Behçet (beh-CHETS) hastalığı, vücutta kan damarı iltihabına neden olan nadir bir hastalık olarak karşımıza çıkıyor. Bugün yazımızda Behçet hastalığının belirtilerini, teşhisini, tedavisini ve beslenmesini ele alıyoruz.
Hastalık, ilk başta önemsiz görünebilecek çok sayıda belirti ve semptoma yol açabilir. Ağız yaraları, göz iltihabı, deri döküntüleri ve lezyonları, genital yaralara neden olabilir. Tedavisinde ise belirtileri azaltmak ve körlük gibi ciddi komplikasyonları önlemek için ilaçlar verilir.
Behçet hastalığı belirtileri nelerdir?
Behçet hastalığı belirtileri kişiden kişiye göre değişmekle birlikte, geçici olabilir veya zamanla hafifleyebilir. Semptomlar hastalığın vücudunuzun hangi bölümlerini etkilendiğine bağlı olarak değişmektedir.
Behçet hastalığında yaygın olarak etkilenen bölgeler şunlardır:
Ağız: Aftlara benzeyen ağrılı ağız yaraları, Behçet hastalığının en yaygın belirtisidir. Ağızda hızla ağrılı ülserlere dönüşen kabarık, yuvarlak lezyonlar olarak başlarlar. Yaralar, tekrarlamalarına rağmen genellikle bir ila üç hafta içinde iyileşme gösterir.
Deri: Bazı Behçet hastalarının vücutlarında sivilce benzeri yaralar gözlenebilir. Özellikle alt bacaklarda olmak üzere ciltte kırmızı, kabarık ve hassas nodüller gelişmesiyle sonuçlanır.
Cinsel organlar: Skrotumda veya vulvada kırmızı, açık yaralar oluşabilir. Yaralar genellikle ağrılıdır ve iz bırakabilir.
Gözler: Gözde iltihaplanma (üveit), tipik olarak her iki gözde kızarıklık, ağrı ve bulanık görmeye neden olur. Behçet hastalığı olan kişilerde durum geçici olabilir.
Eklemler: Behçet hastalığı olan kişilerde eklem şişliği ve ağrısı sıklıkla dizleri etkiler. Ayak bilekleri, dirsekler veya bilekler de tutulabilir. Belirtiler bir ila üç hafta sürebilir ve kendi başına geçebilir.
Kan damarları: Damarlarda iltihaplanma, kan pıhtısı oluştuğunda kollarda veya bacaklarda kızarıklık, ağrı ve şişmeye neden olabilir. Büyük arterlerdeki iltihaplanma, anevrizmalar ve damarın daralması veya tıkanması gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Sindirim sistemi: Karın ağrısı, ishal ve kanama dahil olmak üzere çeşitli belirti ve semptomlar sindirim sistemini etkileyebilir.
Beyin: Beyin ve sinir sistemindeki iltihaplanma baş ağrısına, ateşe, oryantasyon bozukluklarına, zayıf dengeye veya felce neden olabilir.
Behçet hastalığının teşhisi
Behçet hastalığının teşhisinde kullanılabilecek kesin bir test yoktur. Durumun belirtilerini kontrol etmek veya diğer seçenekleri dışlamaya yardımcı olmak için birkaç test gerekli olabilir:
●kan testleri
●idrar testleri
●X-ışınları, CT taraması veya MRI taraması gibi taramalar
●cilt biyopsisi
●sonraki veya iki gün içinde belirli bir kırmızı noktanın görünüp görünmediğini görmek için cildinize bir iğne batırmayı içeren bir paterji testi; Behçet hastalığı olan kişiler genellikle daha hassas bir cilde sahiptir.
Mevcut yönergeler, son 12 ay içinde en az 3 kez ağız ülseri yaşadıysanız ve aşağıdaki belirtilerden en az 2'sine sahipseniz, Behçet hastalığı teşhisinin genellikle güvenle konulabileceğini belirtmektedir:
●genital ülserler
●göz iltihabı
●cilt lezyonları (ciltte gelişen herhangi bir olağandışı büyüme veya anormallik)
●paterji (aşırı duyarlı cilt)
Tanı konmadan önce diğer olası nedenlerin de dışlanması gerekir.
Behçet hastalığının nedenleri nelerdir?
Behçet hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak çoğu uzman bunun otoinflamatuar bir durum olduğuna ifade etmektedir. Bir otoinflamatuar durum, vücutta tekrarlanan inflamasyon ataklarının olması durumudur.
Behçet hastalığında bu, kan damarlarının iltihaplanmasına yol açar. Bunun bağışıklık sistemindeki bir sorundan kaynaklandığı düşünülmektedir.
Bağışıklık sistemi ile ilgili bu sorunu neyin tetiklediği net olmamakla birlikte 2 şeyin rol oynadığı düşünülüyor:
1-genler: Behçet hastalığı, rahatsızlıkla bağlantılı genlerin daha yaygın olabileceği belirli etnik gruplarda çok daha yaygın olma eğilimindedir.
2-çevresel faktörler: Belirli bir çevresel faktör tanımlanmamış olsa da, kendi ülkeleri dışında yaşayan risk altındaki etnik bir grupta Behçet hastalığı oranları daha düşüktür.
Behçet hastalığı, Türkiye ve İsrail gibi Uzak Doğu, Orta Doğu ve Akdeniz ülkelerinde daha sık görülmektedir. Akdeniz, Orta Doğu ve Asya kökenli insanların, tüm etnik grupları etkileyebilmesine rağmen, hastalığı geliştirme olasılığının daha yüksek olduğu düşünülmektedir.
Behçet hastalığının tedavisi nedir?
Behçet hastalığının tedavisi yoktur, ancak vücudun etkilenen bölgelerinde iltihaplanmayı azaltan ilaçlarla semptomları kontrol altına almak genellikle mümkündür.
Bu ilaç grupları şunlardır:
steroidler: güçlü anti-inflamatuar ilaçlar
bağışıklık baskılayıcılar: bağışıklık sisteminin aktivitesini azaltan ilaçlar
biyolojik tedaviler: iltihaplanma sürecinde yer alan biyolojik süreçleri hedefleyen ilaçlar
Ne zaman doktora başvurmalıyız?
Behçet hastalığına işaret edebilecek olağandışı belirti ve semptomlar fark ederseniz zaman kaybetmeden doktorunuzdan randevu alın. Hastalık teşhisi konduysa bile, yeni belirti ve semptomlar fark ederseniz yine doktorunuza bildirmenizde fayda var.
Sağlık ekibiniz, belirtilerinize bağlı olarak sizin için özel bir tedavi planı oluşturacaktır.
Behçet hastaları nasıl beslenmeli?
Bol miktarda meyve ve sebze içeren dengeli ve çeşitli bir diyet yemek ve çok fazla yağ veya şeker içeren yiyeceklerden kaçınmak genel sağlık için en iyisidir.
Hastalığa sahip olan bazı kişiler, belirli yiyeceklere karşı duyarlılığın alevlenmeyi tetikleyebileceğini belirtiyorlar.
Bir çalışmada araştırmacılar, bir ankete katılanlar Behçet hastalarının yüzde 32 ila 35'inde aşağıdaki besinlerin Behçet'le ilgili ağız ülserlerini daha kötü hale getirdiğini bulmuştur.
●bazı peynirler
●fındık, badem ve yer fıstığı
●limon
Ananas, fındık veya peynir gibi besinleri tek tek geçici olarak kesmek, semptomları daha da kötüleştiren herhangi bir besini belirlemeye yardımcı olabilir.
Aynı çalışmada, katılımcıların yüzde 37 ila 47'si stres ve yorgunluğun semptomları daha da kötüleştirdiğini bildirdi.
Behçet oto-inflamatuvar hastalık sınıfına girdiğinden bireye özel uygulanacakeliminasyon diyetleri hastalığın semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bunun için mutlaka bir doktor ve diyetisyene danışılmalıdır.
Bununla birlikte herhangi bir takviye veya tamamlayıcı tedavi, semptomları kötüleştirebileceği veya tedaviyle etkileşime girebileceği için kullanılmadan önce mutlaka bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.
