C vitamini bizi COVID-19'dan koruyabilir mi?
Eczanelerin, takviye gıda satan marketlerin ve hatta online marketlerin bile C vitamini stokları bugünlerde tükenmiş durumda. Çünkü C vitaminin COVID-19’la mücadelede iyi bir seçenek olduğu yönünde iddialar var.
Doktorlar ve bilim uzmanları yüksek doz intravenöz (IV) C vitaminin yeni koronavirüs üzerindeki etkilerini araştırdıktan sonra C vitamini dahil hiçbir takviyenin COVID-19’u önleyemeyeceği ve tedavi edemeyeceğini belirtti. O halde C vitaminine saldırmamızın sebebi ne ve COVID-19 üzerindeki etkileri neler? Oral takviye olarak almanın yararı var mı?
C vitamini nedir?
C vitamini vücudumuzda çeşitli rolleri olan temel besin öğelerinden bir tanesi. Güçlü bir antioksidandır, yani vücutta serbest radikaller olarak adlandırılan kararsız bileşikleri nötralize edebilir ve bu bileşiklerin neden olduğu hücresel hasarı önlemeye veya tersine çevirmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte çoğunluğu bağışıklık sistemi ile ilgili olan bir dizi biyokimyasal süreçte rol oynar.
C vitamini için günlük alım değeri (RDA) 90 mg’dır. Ancak emziren annelerin günlük ek 30 mg’a, sigara tüketenlerin ek 35 mg’a ihtiyacı vardır. Çeşitli meyve ve sebzeleri diyetinize eklediğiniz sürece C vitamini ihtiyaçlarınızı beslenmeyle karşılamak oldukça kolaydır. Örneğin bir adet orta boy portakal günlük alınması gereken miktarın %77’sini sağlar ya da 160 gram pişmiş brokoli %112’sini sağlar.
Bağışıklığı nasıl etkiler?
C vitamininin bağışıklık sistemi üzerinde çeşitli etkileri vardır. Antioksidan aktivitesi sayesinde bağışıklık fonksiyonlarını düzene sokabilir ve vücuttaki iltihabı azaltabilir. C vitamini ayrıca kolajen üretimini artırarak cildinizin görünümünü iyileştirir. Cildin zararlı bileşiklerin vücudumuza girmesini önlemek için fonksiyonel bir bariyer görevi görmesine yardımcı olur. Ayrıca C vitamini deride yara iyileşmesini teşvik edebilir. Bunlara ek olarak vitamin fagositlerin yani zararlı bakterileri ve diğer partikülleri ‘’yutabilecek’’ bağışıklık hücrelerinin aktivitesini arttırır. Aynı zamanda dolaşımdaki antikorlarınızı artıran bir tür bağışıklık hücresi olan lenfositlerin büyümesini ve yayılmasını da sağlar.
C vitaminin soğuk algınlığına neden olan virüslere karşı etkinliği araştırıldığında soğuk algınlığına yakalanma olasılığınızı azaltmadığı ancak soğuk algınlığını daha hızlı atlatmanıza yardımcı olduğu ve semptomların daha az şiddetli görülmesini sağladığı belirtilmiştir.
Bununla birlikte insanda yüksek doz intravenöz C vitamininin H1N1 (domuz gribi) veya diğer başka virüslerin neden olduğu solunum hastalıklarında akciğer iltihabını azaltabildiğine dair bazı vaka çalışmaları da mevcuttur. Ancak bu dozlar önerilen alım miktarının çok üzerinde olup bu kadar yüksek dozun yan etkilerinin neler olabileceğine dair yeterli araştırma yok.
C vitamini ve COVID-19
Çin Enfeksiyon Hastalıkları Dergisi’nde yayınlanan bir makalede uzmanlar tarafından COVID-19 tanısıyla hastanede yatan kişilerde yüksek doz intravenöz C vitamini kullanımı onaylandı. Ancak bu dozlar hastalıktan korunmak için oral yollarla sağlanabilecek miktarların çok üzerinde. Bununla birlikte C vitamininin COVID-19 tedavi planının henüz standart bir parçası olmadığını belirtmek önemli çünkü kanıtlar hala yeterli değil.
Yüksek doz IV C vitamini takviyesi, şu anda COVID-19'lu kişilerde akciğer fonksiyonunu iyileştirip iyileştiremeyeceğini görmek için test ediliyor. Ancak hala hiçbir kanıt yüksek dozda oral C vitamini takviyesinin hastalığa yardımcı olabileceğini düşündürmüyor.
Takviyeye ihtiyacınız var mı?
Şu anda, COVID-19'u önlemek için oral C vitamini takviyelerinin kullanımını destekleyen hiçbir kanıt yok. C vitamini, diğer virüslerin neden olduğu soğuk algınlığının süresini ve şiddetini kısaltmaya yardımcı olabilir. Ancak bu, COVID-19'a neden olan koronavirüs üzerinde aynı etkiye sahip olacağının garantisi değil.
Ek olarak, C vitamini suda çözünen bir vitamindir. Fazla miktarda alınan C vitaminin vücutta depolanmadığını, idrarla dışarı atıldığını belirtmek gerekir.
Ayrıca yüksek doz C vitamini COVID-19 tedavisi için umut verici görünse de, bu dozlar oral yolla verilemeyecek kadar yüksek olduğundan sadece hastaneye yatışı zorunlu tutulan ağır vakalarda kullanılmıştır.
Sonuç olarak hastalıktan kendinizi uzak tutabilmek için bağışıklığınızı yüksek tutmanız gerekir. Bunun için de en iyi seçeneğiniz, sağlıklı bir insanın ihtiyaç duyduğu tüm C vitaminini, birçok besin öğesi ve antioksidanı doğal olarak sağlayan çeşitli meyve ve sebzelerle dolu bir beslenme düzeni şeklinde almaktır.
Takviye C vitamini
Takviye C vitamini için, belirtilen ve çoğu insanda olumsuz etkiler görülmeden tüketilebilecek miktar 2000 mg’dır. Çoğu C vitamini takviyesi günlük 250-1000 mg arasında bir doz sağlar ve eğer dikkat etmiyorsanız üst limiti aşmanız kolay olabilir. Ambalajı okuduğunuzdan ve oluşabilecek komplikasyonları önlemek için sadece önerilen dozu aldığınızdan emin olun. Eğer C vitamini takviyeleri hakkında herhangi bir endişeniz varsa rutininize eklemeden önce sağlık uzmanınıza danışmayı düşünebilirsiniz.
Unutmamak gerekiyor ki hiçbir takviye hastalığı tedavi edemez veya önleyemez. C vitamininin bağışıklığı desteklediği ve yatan COVID-19 hastalarında semptomların düzelmesini hızlandırdığı belirtilse de oral yolla alımının sizi korona virüsten korumadığı hatırlatılıyor. Bu senaryoda yapabileceğiniz en iyi şey diyetinizde bol miktarda bağışıklık güçlendirici C vitamini elde etmek için çeşitli meyve ve sebzeler yediğinizden emin olmak. COVID-19 için kesin bir tedavi bulunamamasına rağmen sosyal izolasyon ve sürekli dezenfeksiyon sayesinde hastalıktan korunabileceğinizi aklınızdan çıkarmayın.
