K Vitamini

K vitamini, yağda çözünebilen bir vitamin grubudur ve kan pıhtılaşmasından ve kanda kalsiyum seviyesinin düzenlenmesinden sorumludur. Filokinon olarak da isimlendirilen ve bitkisel kaynaklarda bulunan K1 vitamini, diyet K vitamininin temel çeşididir. K vitamininin bir diğer çeşidi olan K2 vitamini ise activator X olarak isimlendirilir.

K vitamini, K1 ve K2 olacak şekilde iki farklı sınıflandırmada ele alınır. K1 vitamini koyu yeşil sebzelerde bulunurken, K2 vitamini hayvansal ve fermente gıdalarda yer alır. K1 vitamini açısından zengin olan besinler, kalın bağırsaktaki bakteriler tarafından depozit forma dönüştürürler, ince bağırsakta emildikten hemen sonra karaciğerde ve yağlı dokularda K2 vitamini şeklinde depolanırlar

K vitamini, kalp ve kemik sağlığı için çok önemlidir, ayrıca osteoporoz, kemik kaybı, Alzheimer gibi hastalıkların gelişmesini engeller. K vitamini eksikliği önemli pek çok sağlık sorunu oluşmasına zemin hazırlar. Kanda pıhtılaşmayı sağlayarak, yaraların düzgün şekilde iyileşmesini sağlayan K vitamini yetersizliği durumunda kan pıhtılaşma süreci uzar, kişide aşırı kanama görülebilir. Aşırı K vitamini tüketimi ise kanda pıhtılaşmayı hızlandırarak, damar tıkanıklığı ve kalp krizine neden olabilir. K vitaminin eksikliği kadar fazlalığı da tehlikeli olabilir.

VÜCUTTAKİ GÖREVLERİ VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ

• K vitamininin temel görevi, protrombin üretimine yardımcı olmaktır. Protombin, kemik metabolizmasında ve kan pıhtılaşma sürecinde görev alan oldukça önemli bir proteindir. Ayrıca kalsiyum birikimini düzenler, kemik kalsifikasyonunu destekler, kan damarlarında ve böbreklerde kalsiyum birikimini önler. Yani vücudumuzdaki kalsiyum miktarını dengeler.
• Kalp sağlığını korumada aktif bir rol oynayan proteinleri harekete geçirir. Bilimsel çalışmalara göre, K2 vitamin takviyeleri kemik ve kalp sağlığını önemli ölçüde desteklemektedir.
• Kemik sağlığını korur. Yapılan çalışmalar K vitamininin eksikliği ile osteoporoz (kemik erimesi) arasında sıkı bir ilişki olduğunu göstermiştir. K2 vitamini, kemik ve dişlerin yapısında bulunan temel minerallerden olan kalsiyum metabolizmasında hayati bir rol üstlenir. Kemik yoğunluğunu iyileştirir, güçlü kemik oluşumunu destekler. K vitamini takviyeleri ile kemiklerde kırık riskinin ciddi oranlarda giderildiği kanıtlanmıştır. Osteoporoz riskinin önlenmesi için K vitamin önerilmektedir.
• Diş sağlığını korur. K2 vitamininin diş sağlığına katkıda bulunduğuna inanılmaktadır. Ancak bu konudaki çalışmalar, tıp dünyasında hala devam etmektedir. Bazı araştırmacılara göre K2 vitamini, dişlerin daha güçlü ve sağlıklı olmasına yardımcı olur. Bunun nedeni ise K2 vitamini tarafından osteokalsin aktive edilmesidir. Osteokalsin, diş sağlığında görev alan temel düzenleyici proteinlerden biri olma özelliği taşır.
• Bilişsel sağlığı güçlendirir. K vitamini, epizodic hafızayı güçlendirir ve unutkanlığa iyi gelir. 70 yaş üstü bireyler arasında yapılan bir çalışmada kanında en yüksek K vitamininin bulunduğu yaşlıların en yüksek sözel hafıza performansına sahip oldukları gözlemlenmiştir. Başta Alzheimer ve Demans olmak üzere pek çok beyin hastalığının gelişmesini öner.
• Kalp sağlığını korur. Kalp çevresinde yer alan arterlerde kalsiyum birikmesi, kişinin kalp hastalıklarına yakalanma olasılığını yükseltir. K vitamini, kalsiyumun damarlarda birikimini engeller ve kalp sağlığını korur. Mineralleşmeyi engellemenin yanı sıra kan basıncının düşmesine de katkıda bulunur. K vitaminin yeterli alınımı ile inme, Ateroskleroz, Koroner arter hastalığı riski de azalma olur.
• Kanserle savaşır. K2 vitamini, karaciğer kanserinin tekrarlamasını önler ve hastanın sağkalım süresini uzatır. Yapılan bir çalışmaya göre yüksek K2 vitamini alınımı ile prostat kanserinin önlenebileceğine dair veriler saptanmıştır.

K vitamini hangi hastalıklardan korur?

Osteoporoz (kemik erimesi) 

Karaciğer kanseri

Prostat kanseri

Kalp ve damar hastalıkları

Kalp krizi ve Damar sertliği

Alzheimer

Eklem kireçlenmeleri

K Vitamini Kaynakları

K1 vitamini açısından zengin besinler

Lahana ve pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler

Bitkisel yağlarda

Maydanoz, ıspanak, soya fasulyesi, bamya, üzüm, marul, havuç, şalgam, pancar, kivi, erik, Brüksel lahanası, yaban mersini, brokoli

K2 vitamini içeren hayvansal kaynaklar

Yüksek yağlı süt ürünleri, karaciğer, diğer organ etleri, süt, peynir, tereyağı, yumurta sarısı

Doğal K vitamini kaynakları

Fesleğen, Adaçayı, Kekik 

Salatalık turşusu, Taze soğan 

Armut, İncir, Paprika,

Kaju Kuşkonmaz, Böğürtlen, Kereviz

ÖNERİLEN ALIM MİKTARLARI     

K1 ve K2 içeren besinlerin düzenli ve dengeli tüketimi ile günlük K vitamini ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Her gün tüketmeniz gereken K vitamini miktarına dair genel geçer bir rakam yoktur. Bununla birlikte diyetisyenlere göre: 19 yaş üstündeki erkekler günde 120, 19 yaş üstü kadınlar 90 mg K vitamini tüketmelidirler.

K VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ

Normal şartlarda K vitamini eksikliği kolaylıkla ortaya çıkmaz. Ancak yeni doğanların kafatası kanamalarından korunabilmeleri adına K vitamini almaları gerekebilir. Aynı zamanda kısa bağırsak sendromu, ülseratif kolit, kistik fibrozis, çölyak rahatsızlığı gibi malabsorpsiyon problemi bulunanlar da K vitamin eksikliği ile karşı karşıya kalabilir. Hastalar, doktor reçetesi üzerine K vitamin takviyeleri kullanabilirler.

K vitamini eksikliği neden olur?

• Düzenli varfarin gibi kan inceltici ilaç kullanımı
• Düzenli antibiyotik ya da antikoagülan kullanımı
• Yağ emilim bozukluğu
• K vitamini açısından eksik bir diyet ile beslenme
• Malabsorpsiyon sendromu: Kumarin antikoagülanları, kan pıhtılaşmasında görev alan proteinlerin üretimine engel olurlar. Bazı antibiyotikler, vücudun daha az miktarda K vitamini üretmesine ya da K vitamininin etkisini gösterememesine yol açarlar. Yağ malabsorpsiyon sendromu denilen bu durum; çölyak, kistik fibroz, bağırsak, karaciğer, böbrek rahatsızlıkları bulunan kişilerde ya da bağırsakların bir kısmı alınan hastalarda daha çok görülür.
• Yenidoğan bebeklerde K vitamini eksikliği:Anne plasentasından bebeğe yeterli K vitamini iletilemediğinde, anne sütünde K vitamini çok az olduğunda; yeni doğan bebeklerde K vitamin eksikliği görülebilir. Aynı zamanda yeni doğan bebeklerin karaciğerleri de vitaminleri verimli bir şekilde kullanamaz. Doğum sonrası ilk 2-3 gün vücutları K vitamini üretemez. Bu durumda bebeğe dışarıdan K vitamini verilmesi zorunlu olabilir.

K vitamini eksikliği belirtileri

K vitamini eksikliğinin tipik belirtisi, aşırı kanamadır. Bu kanama, yarada ya da kesilmiş bölgede olabileceği gibi yaralanmış alan dışında da olabilir. Kanamalar, aşağıdaki şekillerde görülebilir:

• Tırnakların iç kısmında beliren kan pıhtıları,
• Kolayca çürüyen yaralar
• Vücudun içindeki mukoza zarlarında görülebilen kanama,
• Yeni doğanlarda göbek kordonunun çıkarıldığı bölgede kanama,
• Bebekte sünnet edilmişse penis bölgesinde kanama,
• Yeni doğanda hayati tehdit edebilen beyin kanaması,
• Yeni doğan bebeklerde cilt, burun, mide-bağırsak ve diğer kanamalar
• Kanamalara katran renginde koyu siyah ve kanlı dışkı eşlik edebilir.

K vitamini eksikliğinin neden olduğu hastalıklar

• Diş eti kanaması, burun kanaması, idrarda ve dışkıda kan vb.
• Kolay yaralanma, yara ve kesiklerin daha çok kanaması
• Kadınlarda adet kanamasında artış
• Kemik yoğunluğunda azalma ve kemik kaybı
• Böbrek taşı, Kemik erimesi
• Kalp ve damar rahatsızlıkları

K vitamini eksikliği tedavisi

K vitamini eksikliği tedavisinde genelde ‘fitonadion’ isimli ilaç reçete edilir. Bu ilaç, oral yolla alınabileceği gibi deri altına da enjekte edilebilir. Yetişkinlerde dozaj, 1-25 mg arasında değişiklik gösterebilir. Antikoagülan alan kişilerin daha düşük dozlarda fitonadion kullanmaları gerekir. Bu durumda günlük doz miktarı maksimum 10 mg olabilir. Vitamin takviyelerinin yanı sıra K vitamini açısından zengin bir diyet ile beslenme de önerilebilir.

!!!! Yetişkinlerde K vitamin eksikliğinin zamanında tedavi edilmemesi aşırı kanamaya yol açarak, tehlikeli olabilir. Yeni doğan bebeklerde intakraniyal kanamanın uzun süre tedavi edilmemesi beyin ölümüne ya da beyin hasarına neden olabilir.

K vitamini ilaçları ve hapı

Konakion, VI-PLEX K, Libavit; K vitamini eksikliğini gidermek amacıyla sıklıkla reçete edilen ilaçlardır. İlaçlar, genelde 10 ya da 20 mg’lık ampuller şeklinde bulunur.

K vitamini yüksekliği nedir?

K vitamini için tolere edilebilen herhangi bir üst sınır saptanmamasına rağmen nadir de olsa toksisite görülebilir. K vitamini yüksekliği, genelde düzenli K vitamin takviyesi kullanımı sonrasında görülür. Ufak bir olasılık da olsa K vitamini içeren besinlerin aşırı tüketimi sonrasında da ortaya çıkabilir.

K vitamini yüksekliğinin zararları