Kişniş mucize bir baharat olabilir mi?

Özellikle Hindistan'da tedavi edici nitelikte kullanılan kişniş baharatı nedir? Nasıl kullanılır ve kimler için zararlıdır? Haydi öğrenelim!

Yemeklerde farklı tat arayışları için çoğu zaman baharatlara başvurulur. Kimisi acı, kimisi ekşi, kimisi keskin bir tat bırakır damaklarda. Bugün de çoğu zaman kullanılmayan bir baharat olan kişnişi tanıyalım ve bakalım yemeklerde daha fazla yer almayı hak ediyor mu?

Kişniş (Coriandrum sativum), Apiaceae familyasına ait bir bitkidir. C vitamini, kalsiyum, magnezyum ve demir deposudur. Aynı zamanda kişnişten elde edilen esansiyel yağın antibakteriyel etkileri olabileceği üzerinde durulmaktadır. Ayrıca kaygı, kabızlık, hipertansiyon, şeker hastalığı, hazımsızlık, parazit enfeksiyonları ve IBS’de kullanılması iyi sonuçlar verebilir.

Kişniş Nedir?

Kişniş bitkisi maydanozgiller ailesinden gelir ve çok güçlü bir aromaya sahiptir. Bitki olarak yaprakları kullanılabileceği gibi tohumları da kullanılır. Kişniş tohumları kahverengimsi küçük bir yapıdadır ve toz haline getirilebilir. Özellikle Meksika, Asya, Orta Doğu ve Akdeniz mutfaklarında kendisine yer bulmuştur.

Kişniş bitkisi maydanoz ve kereviz yapraklarına benzer bir görüntüdedir. Vitamin, lif ve su açısından kişnişin yaprakları daha zenginken mineral bakımından kişniş tohumları daha zengindir. Ayrıca kişniş yaprakları daha metalik bir tatken tohumu narenciye tonlarında bir tada sahiptir. Baharat olarak kullanılan kişnişin kullanım amacı genelde tat ve aroma katmak gibi görünse de sağlık için de pek çok faydası bulunmaktadır.

Kişnişin Besin Değerleri Nelerdir?

Kişniş içeriğinde pek çok yararlı besin öğesi barındırır. Kişniş yaprakları ile tohumunun besin öğesi içerikleri farklılık gösterir. Yapraklarının çok büyük kısmı sudan oluşurken, su içeriğini sırasıyla lif, protein, karbonhidrat ve yağ takip eder. Ayrıca bol miktarda C ve A vitamini de barındırır. Mineral olarak kalsiyum, fosfor, demir, magnezyum, sodyum, potasyum, kükürt ve klor içeriğine sahiptir.

Kişniş tohumları ise yapraklarına göre daha fazla kalori içerir, fakat bu yüksek kalorili bir besin olduğu anlamına gelmemelidir. Tohumda en çok bulunan besin öğesi liftir, lifi sırasıyla yağ, karbonhidrat, protein ve su içeriği takip eder. Kişniş içerisinde bulunan yağlar vücuda faydalı oleik asit, linoleik asit gibi uçucu yağlardır. Ayrıca A vitamini miktarı ile de öne çıkan kişniş tohumları fosfor, demir, kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum, çinko, kolin ve folik asit minerallerinden zengindir.

Kişniş Nasıl Kullanılır?

Kişniş tohumu veya yaprağı tüketilebilen bir bitkidir. Kişniş tohumu topraksı ve narenciyeli bir tada sahiptir, bu nedenle herkes tarafından hoşlanılan bir tadı olmayabilir. Bazı tüketim şekilleriyle kişniş tüketimi kolaylaştırılabilir. Çoğu zaman baharat olarak tercih edilen kişniş çorbalara, sulu yemeklere ve soslara eklenebilir. Aynı zamanda kişniş yaprakları da temizlenip doğranarak uygun tariflerde kullanılabilir. Özellikle kimyon ile birlikte kullanımına sık rastlanır.

Kişnişin Faydaları Nelerdir?

Kişnişin faydaları içerisindeki vitamin, mineral ve antioksidanlardan gelir.

Serbest radikallere karşı koruyucu olabilir: Kişniş tohumları antioksidan vitamin ve uçucu yağlar açısından zengin bir kısımdır. Antioksidanların vücuttaki görevi hücre hasarına yol açan serbest radikallerle savaşmaktır. Bu sayede kanser, kalp ve damar hastalıkları, stres gibi sorunların oluşma riskini azaltmış olur. Aynı zamanda antioksidanlar yaşlanma belirtilerini de yavaşlatır. Aynı zamanda kişniş yapraklarının içerdiği fenolik bileşenler vücutta inflamasyonu önlemeye yardımcı olur. Kişnişin kanserli hücre göçünü önleme ve yenilenme ihtimalini azaltma etkilerinden bahsetmek de mümkündür.

Kemik sağlığını olumlu etkileyebilir: İçerisindeki K vitamini sayesinde kan pıhtılaşmasında rol oynayan kişniş, aynı zamanda kemiklerin onarılmasına, eklem problemlerinin ve osteoporozun önlenmesine yardımcı olur.

Kalp ve damar hastalıklarını önleyebilir: Kişniş idrar söktürücü özelliği nedeniyle vücutta bulunan fazla sodyumun vücuttan atılmasını sağlar. Bu da kişinin yüksek tansiyon ve kötü kolesterolden korunmasına yardımcı olur. Bununla birlikte kişniş tohumu tüketiminin total kolesterol seviyelerini de düşürmeye yardımcı olduğu bildirilmiştir.

Kan şekeri seviyelerinin düşmesine yardımcı olabilir: Kişniş lif içeriği sayesinde kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. Ayrıca lifin yanında antioksidan ve anti-inflamatuar özellikleri de kan şekeri düşürücü etkisini destekleyebilir.

Cilt hastalıklarının tedavisine yardımcı olabilir: Kişniş tohumlarında bolca bulunan antioksidanlar cilt sağlığını destekler. Sedef ve egzama gibi cilt hastalıkları için kişniş suyu kullanımının yararlı etkileri olduğu düşünülmektedir. Aynı zamanda kişniş tohumu suyu kullanmak saçları güçlendirebilir. Kişniş içerisinde bulunan linoleik asit kolajen sentezine destek olur, artan kolajen seviyeleri erken yaşlanma, akne, lekelenme gibi durumların önlenmesine yardımcı olur.

Sindirime yardımcı özellikleri vardır: Lif ve antioksidanların en baskın özelliklerinden birisi sindirim sistemine yardımcı olmasıdır. Lif dışkı hacmini artırır, kıvamını düzenler ve ishal ya da kabızlık gibi sorunların oluşmasının önüne geçebilir. Bunlara ek olarak içerdiği uçucu yağlar gaz giderici özellikler gösterir.

Kişnişin Yan Etkileri Var mıdır?

Gıdalarla veya ilaç olarak daha büyük miktarlarda kullanılan kişniş genellikle güvenlidir. Kişniş alerjisi olan bireylerde reaksiyonlara neden olabileceği gibi genel olarak iyi tolere edilir. Çeşitli kremlerin içerisinde de kişniş yağı olarak bulunabilen kişniş, çoğu zaman tolere edilirken ciltte tahriş ve kaşıntı gibi yan etkiler gösterebilir. Ayrıca kişnişin hamile ve emzirme döneminde kullanımının güvenli olup olmadığını bilmek için yeterli güvenilir bilgi yoktur. Bu yüzden bu bireylerin gıda dışında kişniş kullanımları önerilmez.

Pelin, anason, kimyon, rezene, dereotu gibi bitkilere alerjisi olan bireylerin kişnişe karşı alerjik reaksiyon göstermesi muhtemeldir.

Kişniş İlaçlarla Etkileşime Girer mi?

Diyabet ilaçlarıyla etkileşime girebilir: Kişnişin kan şekerini düşürücü özelliği nedeniyle diyabet ilaçlarıyla birlikte alınması kan şekerinin kontrol edilememesine ve fazla düşmesine neden olabilir

Antihipertansif ilaçlarla etkileşime girebilir: Kişnişin kan basıncını düşürücü özelliği nedeniyle yüksek tansiyon ilaçlarıyla alındığında kan basıncının kontrolsüz düşmesine neden olabilir.

Sedatif ilaçlar ile etkileşime girebilir: Kişniş uykulu hale ve nefes almada yavaşlamaya neden olabilir. Sedatif adı verilen bazı ilaçlar da uyku hali ve nefes almanın yavaşlamasına neden olabilir. Bu yüzden kişnişin sakinleştirici ilaçlarla birlikte alınması solunum sorunlarına ve/veya aşırı uykuya neden olabilir.

Güneş ışığına duyarlılığı artıran ilaçlarla etkileşime girebilir:Bazı ilaçlar cildi güneş ışığına karşı daha hassas hale getirebilir. Kişniş ayrıca cildi güneş ışığına karşı daha hassas hale getirebilir. Bu ürünlerin birlikte kullanılması, cilt güneş ışığına maruz kaldığında güneş yanığı, kabarma veya kızarıklık riskini artırabilir. Güneşte vakit geçirirken mutlaka güneş kremi ve koruyucu kıyafet kullanın.