Egzamada yüz güldürür: Eliminasyon diyeti!

Ciltte kuruluk, kaşıntı, kabarcık oluşumu, deride çatlama, pullanma, kabuklanma, döküntü… Saydığımız belirtiler sizin hayatınızı da kabusa çeviriyorsa bu yazıyı okumanın tam zamanı! Beslenme ile egzama semptomları hafifletilebilir mi? Egzamada eliminasyon diyeti nasıl uygulanır? Egzamada diyet takviyeleri nelerdir? Hepsi ve daha fazlası için buyrun yazımıza geçelim.

Egzama nedir?

Egzama, diğer bir adıyla atopik dermatit, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilen ve kızarıklık, kaşıntı, şişlik, veziküller gibi belirtilerle kendini gösteren, toplumda sık rastlanan bir cilt hastalığıdır. Kesin olarak sebebi bilinmese de alerji ve stresle tetiklendiği düşünülmektedir. Egzamanın belirtileri, türüne göre değişikliklik gösterebilir. Deterjan, sabun, parfüm gibi kimyasal maddeler, lastik ayakkabılar, terlikler ve bazı metaller bireylerde egzama oluşumuna yol açabilir. Bitki ve hayvan türleri ile temas, güneşe maruz kalma ve ağızdan alınan bazı ilaçlar da duyarlılığı bulunan kişilerde egzama hastalığına sebep olabilir.

Egzamada beslenme önemli midir?

Egzamanın kesin bir tedavisi olmamakla birlikte semptomları azaltmaya yardımcı olabilecek krem ve ilaçlar kullanılmaktadır. Buna ek olarak son yıllarda beslenme ile egzama ilişkisi de çok sayıda araştırmaya konu olmuştur. Egzamayı kötüleştirdiği bilinen belirli yiyeceklerden kaçınmak bu süreci destekleyici bir etmen olarak görülmektedir.

Belirli gıda gruplarının diyetten çıkarılması, belirli gıda takviyeleri ve yararlı olduğu düşünülen besinlerin diyete ilave edilmesiyle egzama semptomlarında iyileşmeler görülebilir. Bu arada probiyotiklerin ve flavonoid içeren besinlerin egzamalılar için faydalı olabileceği ile ilgili çalışmalar halen yapılmaktadır. 

2014 te yapılan bir araştırmaya göre, egzaması olan küçük çocukların %33-63'ünde gıda alerjisi de bulunmaktadır. Bu ilişki egzamalı bireylerde gıdalara hassasiyetin daha fazla olduğunu ve belirli gıdalardan uzak durulması gerektiği fikrini desteklemektedir. Bu da egzamada beslenmenin önemini ortaya koymaktadır.

Egzamada anti-inflamatuvar diyet 

Egzama vücut için inflamatuvar bir durum olduğundan, anti-inflamatuvar bir diyet uygulamak egzamayı yönetmeye yardımcı olabilir.  Şu anda, bu diyet yaklaşımının yararlı olup olmadığını söylemek için yeterli kanıt bulunmamasına rağmen destekleyici yönde araştırmalar bulunmaktadır. 

Anti-inflamatuvar bir diyette bulunması gereken besinler şunlardır:

Balık

Balık, vücuttaki iltihaplanmaya yardımcı olabilecek doğal bir omega-3 yağ asidi kaynağıdır. Omega-3 yağ asidinden yüksek balıklar şunlardır:

●somon

●orkinos

●sardalya

●ringa

Probiyotik gıdalar

Bazı gıdalar doğal olarak ‘ bağırsak sağlığının geliştirilmesine yardımcı olabilecek bakteriler’ olan probiyotikleri içerir. Araştırmalar, bu etkinin vücuttaki iltihabı azaltmaya da yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.

Probiyotik gıdalar şunlardır:

●yoğurt

●lahana turşusu

●tempeh

●kombu çayı

Flavonoid içeriği yüksek yiyecekler

Flavonoidler, çeşitli gıdalarda bulunan güçlü anti-inflamatuvar bileşiklerdir. Tipik olarak renkli meyve ve sebzelerin kabuklarında bulunurlar.

Flavonoid içeren gıdalar şunlardır:

●domates

●kırmızı biber

●çay

●soya fasulyesi

●havuç

●turunçgiller

Anti-inflamatuvar diyette pro-inflamatuvar denilen, vücutta inflamasyonu artırıcı özellikte gıdalar diyetten çıkarılmalıdır. Bu süreçte uzak durulması gereken pro-inflamatuvar gıdalar şunlardır:

●rafine edilmiş karbonhidratlar (beyaz ekmek, beyaz un, makarna)

●sağlıksız yağlar (trans yağlar, doymuş yağlar…)

●basit şeker içeren paketli gıdalar

●şekerli, gazlı içecekler

●alkol

●sosis, salam, sucuk gibi işlenmiş gıdalar

Avrupa Atopik Dermatit Görev Gücü'ne göre, egzamayı yönetmeyi hedefleyen diyet değişiklikleri bireye özgü yapılmalıdır. Kişi kendi durumuna özel bir beslenme planı yapılması için doktor ve diyetisyenine mutlaka danışmalıdır.

Egzamada eliminasyon diyeti nasıl uygulanır?

Gıda alerjisi ve duyarlılığı olan bazı kişiler için, belirli gıdaların tüketilmesi, bağışıklık sistemindeki bazı bileşiklerin serbest bırakılmasını tetikleyerek iltihaba neden olabilir, bu durum egzamanın şiddetini artırabilir.

Bir kişinin belirli bir yiyeceğe alerjisi olmasa bile, o gıdaya karşı hassasiyeti olabilir ve maruz kaldıktan sonra gecikmiş cilt semptomları yaşayabilir. Kaşıntı gibi belirtiler hemen ortaya çıkabilirken, 6-24 saat sonra geç egzama reaksiyonları da kendini belli edebilir.

Eliminasyon diyeti, hangi gıdaların reaksiyona neden olabileceğini belirlemeye yardımcı olabilecek bir tekniktir. Bu diyet, birkaç hafta boyunca bir veya bir grup yiyecekten geçici olarak kaçınmayı içerir.

Bir eliminasyon diyetine başlamadan önce, kişi egzama semptomları ve hangi yiyeceklerin sorunlara neden olabileceği konusunda bir doktorla konuşmalıdır. Bir doktor tavsiyesi ile olası “tetikleyici besinler” listesi oluşturmak süreci kolaylaştıracaktır.

Belirli yiyeceklerden kaçınırken, kişi hafifleyip hafiflemediğini belirlemek için semptomlarını izler. Ardından, semptomların geri gelip gelmediğini belirlemek için yiyecekler birer birer yeniden beslenmeye dahil edilir. Bu, kişinin hangi gıdaların sorunlara neden olabileceğini öğrenmesine yardımcı olur. Kişinin elimine süresince kendine sorması gereken sorular vardır: ‘Belirli bir gıdadan kaçınırken egzama semptomlarım düzeliyor mu?’ Eğer kişi besini elimine ettikten sonra semptomlarında bir hafifleme ya da düzelme olmuyorsa o besini diyetinden çıkarmasına gerek yoktur. ‘Egzama belirtilerim, bir gıdayı yeniden beslenmeme ekledikten sonra geri gelir mi?’ Bir kişinin semptomları, belirli bir yiyeceği diyetine tekrar ekledikten sonra kötüleşirse, bu yiyecek diyetten tekrar elimine edilebilir.

Eliminasyon sürecinde yardımcınız olacak bazı taktikleri sizin için listeledik:

●Yedikleri ve içtikleri her şeyin ve semptomlarının ayrıntılı bir günlüğünü tutun. Bu kayıtları karşılaştırmak, potansiyel tetikleyici gıdaları bulmanıza yardımcı olabilir.

●Eliminasyon döneminden sonra, yiyecekleri diyete birer birer ve yavaşça ekleyin. Bu şekilde, hangi gıdaların reaksiyona neden olduğunu görmek daha kolaydır.

●Bazı gıda reaksiyonlarının ortaya çıkması bir gün veya daha uzun sürebilir. Her gün diyete yeni bir yiyecek eklemeyin. Bunun yerine, bir reaksiyon olup olmadığını kontrol etmek için aynı yiyeceği birkaç gün boyunca tekrar verin. Birkaç gün sonra, kişi diyete başka bir yiyecek eklemeye devam edebilir.

Bazı durumlarda, doktor egzama için en iyi tedavi yöntemini belirlemeye yardımcı olması için alerji testi önerebilir. Ancak doktor test sonuçlarını yorumlamalıdır. Bir gıda alerji testinde pozitif sonuç verse bile o gıdayı kişinin diyetinden çıkarmak uygun veya yardımcı olmayabilir.

Ek olarak Diyet Planları sayfamızı ziyaret ederek hazır eliminasyon paketimizle tanışabilir ve nasıl uygulandığı ile ilgili bilgi sahibi olabilirsiniz. 

Eliminasyon diyetinin potansiyel fayda ve riskleri nelerdir?

Egzamayı tetikleyici gıdaları ortadan kaldırmanın gündüz kaşıntısı ve uykusuzluk gibi bazı egzama semptomlarını hafiflettiği ancak kanıtların sınırlı olduğu bildiriliyor.

Eliminasyon diyetleri ile ilişkili bazı riskler de var. Uzmanlar, gıdaları diyetten çıkarmanın aslında gıda alerjilerinin yanı sıra beslenme yetersizlikleri geliştirme riskini artırabileceğine dikkat çekiyor. Bununla birlikte eliminasyon diyeti egzaması olan herkes için uygulanabilir olmayabilir bu diyet yaklaşımı denenmeden önce mutlaka bir doktor ve diyetisyene başvurulmalıdır.

Egzamada nikel alerjisi

Nikel alerjisi olan kişiler, belirli metal nesnelere dokunduktan sonra tipik olarak cilt reaksiyonları gösterir. Bunlar takı, elektronik, düğmeler ve fermuarlar olabilir. Bazı durumlarda, nikele alerjisi olan kişilerde metal ile temas sonucu egzama semptomları gelişebilir. Bir nikel alerjisi, tipik olarak elleri ve ayakları etkileyen egzama ataklarına da neden olabilir.

Nikel bazı yaygın gıdalarda da bulunur. Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne (AAD) göre, nikele karşı çok hassas olan kişiler, nikel içeren gıdalardan kaçınmalıdır.

Nikel içeriği yüksek yiyecekler şunlardır:

●Kaju fıstığı

●çikolata

●kakao tozu

●meyan kökü

●kabuklu deniz ürünleri

●soya fasulyesi

●soya sosu

●soya peyniri

Herhangi bir yiyeceği elimine etmeye karar vermeden önce bir doktorla konuşmak önemlidir.

Egzamada huş ağacı poleni alerjisi

Huş ağacı polenine duyarlılığı olan bazı kişiler, belirli yiyeceklere karşı reaksiyon gösterebilir. Bu reaksiyon, oral alerji sendromu olarak bilinir ve egzaması olan bazı kişilerde semptomları kötüleştirebilir.

Bu duyarlılığın çocukları etkileme olasılığı egzamalı yetişkinlerden daha fazla olabilir. Huş ağacı polen duyarlılığı olan kişiler, aşağıdaki gıdalara tepki verebilir:

●elma

●havuç

●kereviz

●fındık

●armut

Egzamalı kişiler, polen alerjileri varsa veya yukarıdaki yiyeceklerden herhangi birine karşı hafif alerjik reaksiyonlar yaşarlarsa doktorlarıyla konuşmalıdır.

Egzamada eliminasyon diyeti herkes için uygun mudur?

Hayır, eliminasyon diyetleri çocuklar, hamileler ve yeme bozukluğu yaşayan kişiler için uygun olmayabilir. Bu nedenle mutlaka doktor ve diyetisyen kontrolünde yapılmalıdır.

Egzamada diyet takviyeleri nelerdir?

Araştırmacılar, birçok takviye üzerinde çalışmalar yapmaktadır.

●balık yağı

●D vitamini

●E vitamini

●probiyotikler

Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne (AAD) göre, bu takviyeler egzama semptomlarını hafifletmede umut vadetse de henüz kanıta dayalı yeterli çalışma yoktur.

Bir egzama bakım rutinine takviye eklemeyi düşünürseniz önce doktorunuzla konuşmak iyi bir fikir olacaktır. Özellikle egzamaya ek başka bir sağlık sorununuz daha varsa… 

Egzamada probiyotik takviyesi

Probiyotik takviyeleri, egzama için popüler desteklerdir ancak araştırma bulguları kullanımlarını kesin bir şekilde desteklemez. Örneğin 2018 tarihinde 39 randomize kontrollü çalışma incelenmiş ve probiyotik takviyelerin egzamayı tedavi edebileceğini gösteren güçlü bir kanıta rastlanmamıştır fakat semptom şiddetlerinde azalmalar bildirilmiştir. Bunlara ek olarak pek çok farklı probiyotik takviyesi olduğundan ve herkesin ihtiyaçları farklı olabileceğinden, bir kişinin probiyotik alırken herhangi bir sağlık yararı yaşayıp yaşamayacağını kesin olarak söylemek zordur.

Bir probiyotik takviyesi seçerken kişi doktor, eczacı veya diyetisyen ile konuşmalıdır.

Sonuç olarak beslenme egzama için her zaman bir tetikleyici olmasa da, bazı insanlar diyet değişiklikleri ve gıda takviyeleriyle semptomlarının hafiflediğini gözlemleyebilir. Sizde egzama rahatsızlığından muzdaripseniz belirtileriniz beslenmenin gücüyle azalabilir. Semptomsuz günler…