Salmonella bakterisi nedir? Belirtileri, bulaşma yolları ve korunma Yöntemleri

Gıda kaynaklı enfeksiyonlar arasında en sık rastlananlardan biri olan Salmonella, özellikle yaz aylarında artan zehirlenme vakalarının başrol oyuncularındandır. Peki salmonella bakterisi nedir, hangi gıdalarda bulunur, vücutta ne gibi belirtilerle kendini gösterir ve en önemlisi, nasıl korunabiliriz?

Salmonella Bakterisi Nedir?

Salmonella, bağırsak sistemini etkileyen ve genellikle hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunan, gram negatif bir bakteri türüdür. Dünya genelinde en yaygın gıda zehirlenmesi etkenlerinden biridir. Enfekte gıdaların tüketilmesi sonucu salmonelloz adı verilen hastalığa neden olur.

Salmonella Hangi Yiyeceklerde Bulunur?

Salmonella bakterisi genellikle şu gıdalarda görülür:

• Az pişmiş ya da çiğ tavuk eti

• Çiğ yumurta veya iyi yıkanmamış yumurta kabukları

• Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri

• Bozulmuş et ve deniz ürünleri

• İyi yıkanmamış taze sebze ve meyveler

• Mayonez, krema bazlı salatalar (özellikle sıcak ortamda bekletildiyse)

Not: Bakteri, sadece hayvansal gıdalarda değil; bu gıdalarla temas eden mutfak gereçleri ya da yüzeyler yoluyla sebzelere ve diğer yiyeceklere de bulaşabilir.

Salmonella Nasıl Bulaşır?

Salmonellanın bulaşma yollarını bilirsek korunmamız mümkün olur.

• Kontamine yiyeceklerin çiğ ya da az pişmiş şekilde tüketilmesi

• Kirli su ile hazırlanmış içecek ya da buz tüketimi

• Çiğ et kesilen tahta ile sebze doğramak gibi çapraz bulaşma

• Ellerin yıkanmadan yiyeceklere temas etmesi

• Evcil hayvan dışkısı veya çiftlik hayvanlarıyla doğrudan temas

Salmonella Belirtileri Nelerdir?

Salmonella enfeksiyonu, bakteriyi içeren yiyeceğin tüketilmesinden yaklaşık 6 ila 72 saat sonra belirtiler vermeye başlar. Bu belirtiler:

• Sulu ya da bazen kanlı ishal

• Şiddetli karın krampları

• Yüksek ateş (genellikle 38-39°C arası)

• Mide bulantısı ve kusma

• Halsizlik ve baş ağrısı

• Kas ağrıları ve iştahsızlık

Belirtiler genellikle 4 ila 7 gün sürer. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha ağır seyredebilir ve hastanede tedavi gerekebilir.

Salmonella Tedavisi Nasıl Yapılır?

Çoğu vakada tedavi, destekleyici tedaviyle sınırlıdır:

• Bol sıvı tüketimi: İshal ve kusma nedeniyle kaybedilen sıvının yerine konması çok önemlidir.

• İstirahat: Bağışıklık sisteminin bakteriyi yenmesi için dinlenmek gerekir.

• Probiyotikler: Yoğurt gibi bağırsak florasını destekleyen gıdalar fayda sağlayabilir.

• Antibiyotik: Sadece ağır vakalarda veya risk grubundaki bireylerde doktor kontrolünde kullanılır. Gelişigüzel antibiyotik kullanımı önerilmez.

Salmonella Hangi Durumlarda Tehlikelidir?

Bazı kişilerde salmonella enfeksiyonu daha ciddi seyredebilir. Aşağıdaki gruplarda mutlaka tıbbi takip gerekir:

• Bebekler ve küçük çocuklar

• 65 yaş üstü bireyler

• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (örneğin kemoterapi alanlar)

• Kronik hastalığı olan bireyler

• Gebeler

Bu gruplarda bakteriyel enfeksiyon kana karışarak hayati riske neden olabilir.

Salmonelladan Korunmak İçin 7 Etkili Önlem

1. Tavuk ve kırmızı eti iyice pişirin. İç sıcaklığı 75°C’ye ulaşmalı.

2. Çiğ ve pişmiş gıdaları ayrı tutun. Mutfakta çapraz bulaşmayı önleyin.

3. Yumurtaları çiğ tüketmeyin. Kabuklarını yıkamadan kullanmayın.

4. Ellerinizi sık sık yıkayın. Özellikle çiğ etle temastan sonra.

5. Saklama koşullarına dikkat edin. Bozulabilir gıdalar 4°C’nin altında muhafaza edilmeli.

6. Dışarıda açıkta satılan gıdalardan uzak durun.

7. Sebze ve meyveleri bol suyla yıkayın. Gerekirse sirke veya karbonatla destekleyin.

Salmonella Testi Nasıl Yapılır?

Enfeksiyondan şüphelenildiğinde doktorun yönlendirmesiyle:

• Dışkı kültürü yapılır.

• Gerekirse kan testleri ile iltihap durumu izlenir.

• Ağır vakalarda sıvı kaybı için serum desteği sağlanabilir.

Salmonella Sonrası Beslenme Nasıl Olmalı?

Hastalık dönemi ve sonrasında mideyi yormayan, hafif ve bağırsak florasını destekleyen gıdalar tercih edilmelidir:

Tüketilmesi önerilenler:

• Yoğurt

• Haşlanmış patates

• Pirinç lapası

• Muz

• Elma püresi

• Zencefil ve rezene gibi mideyi yatıştırıcı bitki çayları

Kaçınılması gerekenler:

• Süt ve sütlü tatlılar

• Kızartmalar ve ağır yağlı yemekler

• Asitli içecekler

• Şekerli ve işlenmiş gıdalar

Salmonella bakterisi, çoğu zaman evde atlatılabilen bir enfeksiyon gibi görünse de, doğru beslenme ve hijyen kuralları ihmal edildiğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı olan bireyler bu konuda daha dikkatli olmalıdır. Gıdaların saklanma, hazırlanma ve pişirme koşullarına özen göstermek; bu bakteriyle karşılaşmamanın en etkili yoludur.