Kavun Nedir?

Kabakgiller familyasına ait bir meyve olan kavun, kendine has kokusu ve lezzetiyle dikkat çekiyor. Yüksek oranda su içeren kavun, özellikle sıcak yaz günlerinin en sevilen meyveleri arasında yer alıyor. Kavunun olgunlaşmamış hali kelek olarak adlandırılıyor. Keleği meyve olarak tüketebileceğiniz gibi, turşusunu yaparak da öğünlerinize farklı bir lezzet katabilirsiniz. 

Düşük kalorisi sayesinde zayıflama diyetlerinin de aranan meyvesi olan kavun, yüksek oranda lif içeriyor. Yaklaşık 150 gram olan 1 porsiyon kavunda 1,5 gram lif bulunuyor. Vücuda girdiğinde A vitamine dönüşebilen beta karoten açısından zengin ve B vitaminleri, C vitamini, folik asit ile demir, bakır, magnezyum, potasyum ve sodyum minerallerini de içeriyor.

Kavun Kaç Kaloridir?

Kavunun 100 gramında 28 kalori bulunmaktadır. Kavunun 1 porsiyonu (180 gr) 50 kalori, 1 orta dilimi (270 gr) 76 kaloridir.

Kavunun Besin Değerleri Nelerdir?

Kavunun 100 gramı 6.58 gram karbonhidrat, 1.11 gram protein, 0.1 gram yağ, 0.9 gram lif içermektedir.

Kavunun Faydaları Nelerdir?

Yüksek lif içeriği sayesinde mideyi geç terk eden kavun, uzun süre tokluk hissi sağlayarak kilo vermeyi kolaylaştırıyor. Aynı zamanda bağırsak hareketlerini arttırırken, metabolizmanın daha hızlı çalışmasına da yardımcı oluyor. Beta karoten içeriği ile dikkat çeken meyve, göz sağlığının korunmasında önemli rol oynuyor. Beta karoten bağışıklık sistemini güçlendirici etki sağlayarak hastalıklara yakalanma riskini azaltıyor.

İçeriğinde yer alan vitamin ve mineraller sayesinde özellikle hamilelik döneminde anne adayının genel sağlık durumu üzerinde olumlu etkilere sahip olan kavun, hamile kalmak isteyenlerin de tüketmesi gereken besinler arasında. Doğurganlığı arttırdığı düşünülen meyvenin düzenli olarak tüketilmesi hormonların dengelenmesine de yardımcı oluyor. Bunlara ek olarak egzersiz öncesi sporcuların ihtiyaç duyduğu karbonhidratı sağlayan kavun, sporcunun performansını artırıyor. 

Kavunun bir diğer önemli faydası ise cilt üzerindeki etkileri. C vitamini bakımından zengin bir meyve olan kavun, kolajen üretimini teşvik ederek cilt dokusunun bakımının ve onarımının sağlanmasına yardımcı oluyor. Ayrıca cildinizi güneşin zararlı etkilerine karşı koruyor.

Kavunun tarihçesi

Ana vatanı Orta Asya, İran ve Anadolu toprakları olduğu düşünülen kavunun tarihi, bazı araştırmacılara göre Mısır ve Yunanistan'da İncil zamanlarına kadar dayandırılıyor. Bazı araştırmacılar ise kavunun ilk defa önce İran, Ermenistan ve Hindistan'da yetiştirildiğine inanıyor. Romalıların kavun çekirdeklerini Ermenistan’dan aldığı ve daha sonra ıslah çalışmaları yaparak farklı çeşitler ürettiği de tahminler arasında. 

Dünyaca ünlü kâşif Columbus, 1494'teki ikinci yolculuğunda, kavunu yeni dünyaya sunuyor. 16. yüzyılda kavun tohumları, İtalya'nın Tivoli kenti yakınlarındaki Cantalupo kentindeki Papalık bahçelerine ekiliyor. İç savaş sonrası ABD’de de popüler hale gelen kavun, bugün dünyanın birçok yerinde yetiştiriliyor. Ülkemizde en çok yetiştirilen kavun çeşitleri arasında Hasanbey, Kırkağaç, yuva, topatan, sacabe ve galia yer alıyor.

Kavun nasıl yetiştirilir?

Sıcak bölgelerde yetiştiriciliği yapılabilen kavun, güneşli ve kuru havalar için ideal bir meyve. Ekiminin yapılabilmesi için toprak ısısının en az 15 derecenin üstünde olması gerekiyor. Aşırı nemli toprakları sevmeyen kavun bitkisi için toprağın optimum nem oranı %50-70. Hafif asidik özelliğe sahip ve tuz oranı düşük topraklarda maksimum verim sağlayan kavun bitkisi için toprak hazırlığına sonbaharda başlayabilirsiniz.

Tohum ekildikten sonra düzenli olarak sulanması gereken meyve, yaklaşık 90-120 gün içinde tam olgunluğa erişip hasat edilebiliyor. Kavunu hasat etmek için ağır ve olgunlaşmış olmasına, parlak kabuk rengine sahip olmasına, dip kısmının yumuşak olmasına ve koku salgılamasına, bitki saplarında yer alan kulakçıkların kurumasına dikkat edilmeli. Hasat edilen kavunlar çeşidine göre depolanıyor ya da satışa sunuluyor. Genellikle yazlık kavunlar hemen satışa sunulurken kışlık kavunlar daha uzun süre muhafaza etme amacıyla soğuk hava depolarına gönderiliyor.

Kavun hangi mevsimde yenir?

Kavun tohumlarının ekimi Ege Bölgesinde nisan ayının ilk yarısı, Marmara ve Trakya’da nisan ayının ikinci yarısı, Akdeniz Bölgesinde mart ayı, Güneydoğu, İç ve Doğu Anadolu Bölgesinde ise mayısın ilk yarısı yapılıyor. Ekim tarihlerini takip eden 2-4 ay içinde hasadı yapılan meyve, genellikle yaz aylarında tüketiliyor. 

Yaz mevsimi olarak bilinen kavunu hemen hemen yılın her mevsimi rahatlıkla bulabilirsiniz. Yazlık kavunlar genellikle mayıs ayından itibaren tezgâhlarda yerini alıyor. Sonbaharın son aylarına kadar tüketilebilen yazlık kavunların en iyi ve olgun olduğu aylar ise temmuz, ağustos ve eylül ayları. Kışlık kavunlar ise hemen hemen her mevsim manav, pazar ya da market tezgahlarında.

Kavun seçerken nelere dikkat edilmeli?

Kavun seçerken kabuğunun hasar görmemiş olmasına, çatlak ya da kırık olmamasına dikkat etmelisiniz. Çatlak ya da kırık kavun kabuklarından mikroorganizmalar meyvenin etli kısmına geçiş yaparak enfekte edebiliyor. Böyle bir meyve tüketildiğinde sağlık açısından riskli bir durum oluşturabiliyor. 

Kavun seçimini etkileyen en önemli faktör güzel kokması. Kendine özgü bir aromaya sahip olan meyveyi koklayarak seçebilirsiniz. Olgun kavunlar daha sulu ve lezzetli oluyor. Kavunun olgunlaştığını anlamak için sapını kopartmayı deneyebilirsiniz. İstenilen olgunluğa ulaşan kavunların sapı çok çabuk kopuyor.

Kavun seçimini etkileyen bir diğer faktör de satın almak istediğiniz kavunun çeşidi. Kavunun çeşidine göre seçim kriterleri değişiklik gösteriyor. Yuvarlak ve sarı renkte olan galia kavunu seçerken yatarak büyüdüğünü gösteren yanak izi varlığı iyi olduğunu gösteriyor. Uzun ve kırçıllı renge sahip Kırkağaç kavununu seçerken dip renginin sarı olmasına, üste doğru uzun alta doğru yuvarlak olan Hasanbey kavununu seçerken ise yanak izinin sarı renkli olmasına dikkat etmelisiniz. 

Çok sert kabuğa sahip olan kavunlar ham, çok yumuşak olanlar ise çürük olabiliyor. Elinizle hafif bastırdığınızda esneme yapan kavunları seçebilirsiniz. Kavunun dışına elinizle vurduğunuzda tok bir ses geliyorsa doğru kavunu seçmiş olma ihtimaliniz daha yüksek.

Kavun nasıl saklanır?

Kavunu doğru bir şekilde muhafaza edebilmeniz için çeşidini bilmeniz gerekiyor. Yazlık kavunlar genellikle depolama yapılmadan tüketiliyor. Hasat edildikten sonra dayanma süreleri oldukça kısa olan yazlık kavunu hemen tüketecekseniz, kuru ve karanlık bir ortamda 15 gün bekletebilirsiniz. Kavunu dilimledikten sonra mutlaka buzdolabında bekletmeniz gerekiyor. Şeker oranı yüksek bir meyve olduğu için dış ortamda çok çabuk bozulabiliyor. Bütün halinde buzdolabında 4 güne kadar dayanıklılığını korumayı başaran kavun, kesildikten sonra buzdolabında en fazla 3 gün muhafaza edilebiliyor. 

Kışlık kavun çeşitleri ise 2 aya kadar manav, market ya da pazar satış tezgâhlarında formu bozulmadan korunabiliyor. Soğuk hava depolarında 6 aya kadar muhafaza edilebilen kışlık kavunları ev ortamında nem içermeyen, karanlık ve serin ortamda 3-4 ay kadar rahatlıkla saklayabilirsiniz.

Kavun nasıl pişirilir?

Kavun pişirilerek tüketilen bir meyve değil. Reçel, pasta, dondurma, meyve suyu, hazır çorba, hazır tatlı ve çorba yapımında gıda sanayiinde kullanılan kavun, parfüm sektöründe de önemli bir yere sahip. Kavun, meyve şeklinde kabukları soyulup öğün aralarında ya da yemeklerden sonra ve kahvaltıda tüketilebiliyor.

Kavun nelerle iyi gider?

Genellikle peynir ile birlikte iyi bir uyum sergileyen kavunu, salataların içine atarak farklı bir lezzet yaratabilirsiniz. Mango, ananas, papaya gibi tropikal meyvelerle birlikte de iyi giden kavun ile meyve salataları hazırlayabilir ya da kendinize özgü meyve suları tasarlayabilirsiniz. 

Smoothie, limonata, buzlu çay veya soğuk suyun içine bir miktar kavun ekleyebilirsiniz.

Yoğurtla da iyi giden kavun ile yulaflı, çilekli hafif ara öğün seçenekleri hazırlayabilirsiniz. Kavunu püre haline getirerek içine dondurma ya da buzlu şeker ekleyerek çocuklarınıza eğlenceli atıştırmalıklar hazırlayabilirsiniz. Misafirlerinize sıcak yaz günlerinde süzme peynir ile birlikte dilimlenmiş kavun servisi yapabilirsiniz.

Kavun yerine ne kullanılabilir?

Kendine has hoş bir aromaya sahip olan kavun yerine hemen hemen aynı kaloriye ve besin değerine sahip şeftali, karpuz, kayısı, elma, kiraz gibi meyveleri kullanabilirsiniz. 

Kavun Hangi Diyet Planının İçerisinde Bulunabilir?

Kavun şeker oranı ve enerji miktarı yüksek meyvelerden biridir. Kilo alma diyetinde porsiyon konrolü ile beraber tüketilebilir. Bununla beraber şeker oranı yüksek olan bir meyve olduğu için şeker hastalarının önerilen porsiyonun dışına çıkmaması gerekir. Aksi durumda kan şekerinde dalgalanmalara sebebiyet verebilir.