Ihlamur Çayı

Kış aylarının en sevilen ve en çok tüketilen bitki çaylarından olan ıhlamur, ıhlamurgiller ailesinin tilia cinsine ait ıhlamur ağacından elde ediliyor. Boyu yaklaşık 20-30 metreye kadar ulaşan ıhlamur ağacının çiçekleri ve yaprakları ilaç yapımında kullanılıyor. Geleneksel ıhlamur çayı yapımında ağacın çiçek ve yaprakları kurutuluyor. Kendine has bir aroma ve lezzete sahip olan ıhlamur faydaları ile dikkat çekiyor. Antioksidan özelliğe sahip kuersetin ve kaempferol gibi flovonoid bileşenler içeren ıhlamur, A ve C vitamini ile kalsiyum ve demir gibi mineralleri barındırmasıyla öne çıkıyor.

Ihlamurun faydaları

• Ihlamurun hem yaprakları hem de çiçekleri kullanılarak hazırlanan ıhlamur çayının stresi azalttığına dair çalışmalar bulunuyor. Kaygı bozuklukları olanların düzenli olarak ıhlamur tüketmeleri öneriliyor. Sakinleştirici etkisi olduğuna inanılan ıhlamur, uyku kalitesinde de artış sağlayabiliyor.

• Kuersetin ve kaempferol bileşenlerini içeren ıhlamur, toksinlerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı oluyor. Bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudun hastalıklara karşı savunma mekanizmasını destekliyor. Ayrıca bu antioksidan bileşenler eklemlerde ve solunum yolunda iltihap oluşma riskini azaltıyor ve tedavisini destekliyor.

• Yapılan çalışmalarda ıhlamurun kan basıncı üzerinde olumlu etkileri olduğu belirtiliyor. Hipertansiyon hastalarının düzenli olarak ıhlamur tüketmesi öneriliyor. Aynı zamanda arter ve kan damarlarında iltihaplanma riskine karşı koruyucu etki gösteren ıhlamur, kalp krizi riskini de azaltabiliyor.

• Düzenli olarak ıhlamur tüketilmesi, öksürüğe neden olan mikropların ortadan kaldırılmasına yardımcı oluyor. Aynı zamanda öksürüğün neden olduğu boğaz tahrişlerinin giderilmesini de destekliyor.

• Antispazmodik özelliğe sahip olan ıhlamur, mide rahatsızlıklarının tedavisinde de destekleyici rol oynuyor. Ayrıca bağırsak iltihaplanması riskini minimuma düşürüyor.

• Uçucu fenol bileşenler, C vitamini, manganez, tanen ve glusid gibi antioksidanları içeren ıhlamur çiçeği balgam ve idrar söktürücü olarak da kullanılabiliyor. Ayrıca ıhlamur çiçeği banyosunun yatıştırıcı özelliği olduğuna inanılıyor.

Ihlamur nasıl yetiştirilir?

Anavatanı Kafkasya olan ıhlamur, ülkemizde Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yetiştiriliyor. Özellikle Bursa, Yalova, Tekirdağ, Tokat, Samsun, Kastamonu, Düzce, Zonguldak ve Adapazarı’nda yaygın olan ıhlamur ağaçları, nemli ve derin toprak seviyor. Neredeyse bin yıl yaşayabilen ıhlamur ağacının üretimi tohumdan yapılıyor. Buna ek olarak çelikleme, daldırma ve kalem aşısı kullanılarak da üretilebiliyor. Ilıman iklimi seven ağaç, güneş alan yerlere dikiliyor. Hafif asidik, nemli ve besin açısından zengin topraklarda verimliliği artan ıhlamur ağacı gruplar halinde ya da tek tek yetiştirilebiliyor.

Ihlamur çayı nasıl yapılır?

Ihlamur çayı için bir demlik, cezve ya da bardak demliğe sahip olmanız yeterli. Bir fincan ıhlamur çayı için yaklaşık bir çay kaşığı ıhlamur yaprağı ve çiçek karışımını alın ve demliğe yerleştirin. Üzerine bir bardak kadar kaynamış su ekleyin ve yaklaşık 5-6 dakika bekletin. Ihlamuru soğuk suyun içine atarak kaynatmanız antioksidan bileşenlerin yapısına zarar vermenize neden olabiliyor. Ihlamuru tek başına tüketebileceğiniz gibi diğer bitki çayları ile birlikte de kullanabilirsiniz. Dilerseniz bal ve limonla lezzetlendirebilirsiniz. Öksürük için tüketmek isterseniz ılık içmeye dikkat etmelisiniz. Terlemeyi artırıcı özelliğe sahip olan ıhlamur çayını ateş düşürücü olarak da kullanabilirsiniz.

Ihlamur hangi mevsimde tüketilir?

Kendine özgü güzel bir kokuya sahip olan ıhlamur çiçekleri, haziran ve temmuz aylarında toplanıp kurutuluyor. Hemen hemen her mevsim tüketilmesi önerilen ıhlamur genellikle kış mevsimlerinde yaygın olarak tercih ediliyor. Nezle ve grip gibi soğuk algınlığı semptomlarının azaltılmasında önemli rol oynayan ıhlamur çayını, günün her saatinde içebilirsiniz.

Ihlamur nasıl saklanır?

Ihlamur satın alırken açıkta satılanlardan uzak durmalısınız. Paketlenmiş ürünler ıhlamurun kendine özgü aroma, koku ve lezzetini kaybetmesini önlüyor. Kurutulmuş ıhlamur satın aldıysanız doğru saklama koşullarında yaklaşık bir sene tazeliğini koruyabilirsiniz. Satın aldığınız kurutulmuş ıhlamuru temiz, daha önce kullanılmamış ve kesinlikle kuru olan bir bez torbada muhafaza edebilirsiniz. Aynı zamanda havası alınmış saklama poşetlerinde ya da kapağı sıkı bir şekilde kapanan cam kavanozlarda da uzun süre saklamanız mümkün. Ihlamurun ısı ve güneş ışığına maruz kalmaması da bir diğer önemli nokta. Özetle serin, kuru, ısı ve ışık almayan havadar ortamlar ıhlamur için ideal. Son olarak ıhlamuru sakladığınız ortamda koku verici baharat ve diğer bitki çayı türlerinin olmamasına da dikkat etmeniz gerekiyor.

Ihlamur nelerle iyi gider?

Ihlamur sabah kahvaltılarında tüm kahvaltılık ürünlerle tüketilebiliyor. Bal ve limon ile de mükemmel bir uyum gösteren ıhlamur çayını hafif bir sandviç, kek ya da kurabiyelerin yanında da içebilirsiniz. Uyku sorunu yaşıyorsanız akşamları, yanında kuru kayısı, kuru incir ve ceviz, fındık badem gibi atıştırmalıklara birlikte tercih edebilirsiniz. Yatıştırıcı etkisi sayesinde uyumanızı kolaylaştıran ıhlamur çayını nane, rezene, tarçın, kuşburnu gibi diğer bitki çaylarıyla da kullanabilirsiniz.

Ihlamurun zararları

Tüm bitkisel ürünlerde olduğu gibi ıhlamurun da önerilen miktardan fazla tüketilmesi sağlığı tehdit edici olabiliyor. Sindirim sistemini canlandırıcı etkiye sahip olan ıhlamur aşırı tüketildiğinde diüretik özelliği nedeniyle aşırı su atımına ve tansiyon düşüklüğüne yol açabiliyor. Aynı zamanda mide asitlerini aşırı derecede uyararak gastrit ve ülser problemi olan bireylerde ağrı ve yanmalar oluşturabiliyor. Bazı kişilerde ıhlamurdaki fenol bileşenlere karşı alerjik reaksiyonlar gözlenebiliyor. Sürekli ilaç kullananların ve alerjik bir bünyeye sahip olanların doktora danışmadan ıhlamur tüketmemeleri öneriliyor. Kalp hastalığı olanların ya da kalple ilgili ilaç kullananların uzun süreli ve yüksek miktarda ıhlamur tüketmeleri de kalp hasarına neden olabiliyor. Ayrıca gebe veya emziren kadınların ıhlamur tüketmeden önce mutlaka doktora danışmaları gerekiyor.

Ihlamur yerine ne kullanılabilir?

Grip, nezle gibi soğuk algınlıklarının tedavisinde önemli bir rol oynayan ıhlamur yerine benzer etkilere sahip kekik, nane ve ada çayı gibi bitkiler kullanabilirsiniz. Hemen hemen aynı yağ asitlerini içeren bu bitkileri de tıpkı ıhlamur gibi demleyebilir, bal ve limonla tatlandırabilirsiniz. Ihlamura alternatif olarak özellikle Kilis ve Gaziantep yörelerine özgü bir bitki olan zahteri deneyebilirsiniz. Kara kekik olarak da isimlendirilen zahter, kendine özgü keskin ve acımsı kokusu ile dikkat çekiyor. Fenol bileşenler ve antioksidanlar açısından da zengin olan bitki, tıpkı ıhlamur gibi soğuk algınlığı durumlarında diğer bitki çayları ile birlikte kullanılabiliyor. Yabani olarak yetişen zahter, aynı zamanda yemeklerde baharat olarak da yer alıyor.

Ihlamurun tarihçesi

Ihlamur ağacı genel olarak ormanlık alanlarda yer alsa da park ve bahçeleri süslemek için dekoratif amaçlı da kullanılabiliyor. Kalp şeklinde yaprakları ve sarkık sarı çiçekleri ile hoş bir görünüme ve kokuya sahip olan ıhlamur ağacının kökeni çok eskilere dayanıyor. Orta Avrupa’da birçok köy merkezinde yetişen ıhlamur ağaçları, o zamanlar buluşma noktası olarak kullanılıyordu. Gelin adaylarının kendilerini gösterdikleri ıhlamur ağacı altları genellikle haberleşme aracı olarak görülüyordu. İlkbaharın son ayı olan mayısta yaza merhaba festivalleri, eski dönemlerde ıhlamur ağacı altında düzenleniyordu. Ayrıca köy mahkemelerinin de altında kurulduğu ıhlamur ağacı bu özelliğinden ötürü mahkeme ağacı ya da mahkeme ıhlamuru olarak da tanınıyordu. Slav ve Germen halkları için kutsal olan ıhlamur ağacının Yunan mitolojisinde, bir peri olan Philyra’nın Tanrılar tarafından dönüştürüldüğü ağaç olduğuna inanılıyor.