Kombucha Çayı

Son yılların popüler içeceklerinden biri olan kombuchanın geçmişi çok eskilere dayanıyor. Kendine özgü ekşimsi bir aromaya sahip olan bu bitki, Doğu Asya ülkelerinde yüzyıllardan beri tüketiliyor. Japon askerlerinin enerji toplamak için savaş sırasında içtiği bilinen kombucha çayı bugün dünyanın en sağlıklı içecekleri arasında kabul ediliyor.

Kombucha nedir?

Bir mantar türü olan kombucha, sağlığa faydaları ile ön plana çıkan ve son yılların gözde içeceklerinden biri olan kombu çayının etken maddesini oluşturuyor. Jelatin şeklinde bir zara sahip olan kambucha mantarı, çayın içinde üreyerek zamanla çayın yüzeyine yayılıyor. Düz bir şekle sahip olan ve kombucha mayası olarak da adlandırılan mantar, pamuksu disk görünümüyle dikkat çekiyor. Kombucha çayı, siyah veya yeşil çay içine şeker ve bazen ek lezzetler veya meyve suyuna maya ve bakteri kültürü eklenerek yapılıyor. Çayı şekerle karıştırdıktan sonra, bakteri ve mayanın simbiyotik kolonisi anlamına gelen kombucha oluşuyor. Besleyici bir solüsyon içinde yaşayan kombucha, sıvı içerisinde sürekli çoğalıyor. Kambucha mantarı kullanılarak yapılan içecek kombucha çayı olarak adlandırılıyor. Yüksek oranda şeker içeriyor gibi görünse de kullanılan şekerin tamamı fermantasyon işlemi için bakteriler tarafından tüketiliyor. İşlem sonucunda ortaya asidik yapıya sahip meyvemsi ve düşük oranda alkol içeren çay çıkıyor.

Kombuchanın faydaları

• Kombucha bağırsakların düzenli olarak çalışmasını destekleyen probiyotik bakteriler içeriyor. Sindirim sistemi rahatsızlıklarının tedavisinde de olumlu rol üstelenen probiyotikler bağırsak florasını güçlendirerek enfeksiyonlarla mücadele etmenizi sağlıyor.

• Antioksidan bileşenler açısından zengin bir kaynak olan kombucha, toksinlerin vücuttan atılmasını sağlayarak bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Aynı zamanda vücuttaki fazla suyun atımına da yardımcı olarak ödem oluşmasını da önlüyor.

• Kombuchadaki bazı bileşenler, metabolizma hızını artırarak yağ yakıcı özellik gösteriyor ve kilo vermeye yardımcı oluyor.

• Kombuchanın antioksidan bileşenleri kansere yakalanma riskini azaltıyor. Yapılan çalışmalar da kombuchanın özellikle prostat, meme ve kolon kanseri üzerinde olumlu etkilere sahip olduğunu göstermiştir.

• Kombucha içeriğinde yüksek oranda asetik asit içeriyor. Asetik asit enfeksiyonlara neden olan bazı bakterilerin ölümüne yol açıyor.

• Cilt üzerine uygulandığında cilt lekeleri ve kırışıklıkların giderilmesine yardımcı oluyor.

• Vücuda enerji veren kombucha, alerjik reaksiyonların üstesinden gelmenize yardımcı oluyor.

• Kan dolaşımının düzenlenmesine yardımcı olarak hipertansiyon gibi kronik rahatsızlıkların tedavisini destekliyor.

• Besin ögesi açısından zengin bileşenlere sahip olan kombucha ile saçlar düzenli olarak yıkanırsa saç telleri güçleniyor ve daha hızlı uzuyor. Ayrıca daha parlak ve canlı bir görünüm kazanıyor.

• Kombucha çayı fermantasyonunda ortaya çıkan glukonik asit, laktik asit, C vitamini ve B vitaminleri antiviral ve antibakteriyel etki gösteriyor. Özellikle glukonik asidin vücuttaki ağır metalleri bağlayabilme gücü sayesinde toksin maddelerin vücuttan atımı sağlanıyor.

Kombucha çayı nasıl yapılır?

Kombucha çayı yapmak için en önemli bileşeni kombucha mantarı oluşturuyor. Kombucha mantarını aktarlardan ya da online satış yapan alışveriş sitelerinden elde edebilirsiniz. Kombucha yapımı için çelik bir tencere, 3 litre su, 300 gram şeker, 25-30 gram siyah ya da yeşil çay (her ikisinden de karışık olabilir) ve kombucha mantarına ihtiyacınız var. Kullanacağınız suyun içme suyu olmasına dikkat etmelisiniz. Tencerenin içine suyu ekleyin ve ocağın altını yakarak su dolu tencerenizi ocağa koyun. Su kaynamaya başlayınca içine şeker ilave edin ve beş dakika karıştırarak kaynatmaya devam edin. Karıştırma işlemi için kullanacağınız kaşığın çelik olması önemli, tahta kaşık kullanmamalısınız. Daha sonra tencereyi ocaktan alın ve içerisine çayı ekleyip 15-20 dakika kadar demleyin. Demleme işleminden sonra karışımı süzün ve soğumaya bırakın. Soğuyan karışımı büyük cam bir kavanoza dökün. Kombucha mayasını ılık suyla yıkayın ve ılıyan sıvının içine aktarın. Kavanozun ağzını hava almasını sağlayabilmek için steril bir tülbentle örtün ve paket lastiği ile tülbendi sabitleyin. Kavanozunuzu oda sıcaklığında güneş ışıklarına maruz kalmayacak bir alanda saklayın. Yaklaşık 4-10 gün içinde mayalanan çayı içmeye başlayabilirsiniz.

Kombucha satın alırken nelere dikkat edilmeli?

Kombucha mantarını güvendiğiniz aktarlardan satın almalısınız çünkü uygun formda olmayan mayalar zararlı bakterileri de içerebiliyor. Aynı şekilde online alışveriş sitelerinde de satışa sunulan kombucha mantarını güvendiğiniz sitelerden temin edebilirsiniz.

Kombucha nasıl saklanır?

Kombucha çayınızı hazırladıktan sonra, içerisindeki mayayı saklayarak tekrar çay yapımı için kullanabilirsiniz. Kombucha mantarını kısa ya da uzun süreli olarak iki şekilde saklayabilirsiniz. 3-4 hafta gibi kısa bir süre için saklamak istiyorsanız, kombucha mantarı ile birlikte çayınızı ağzı kapalı cam bir kavanoz içinde buzdolabında muhafaza edebilirsiniz. Buzdolabındaki serin hava mantarın fermantasyonunu yavaşlatır. Bu şekilde daha kaliteli bir çaya sahip olabilirsiniz. Kombucha çayını bir aydan daha fazla saklamak istiyorsanız, kombu oteli denilen bir yöntemi uygulayabilirsiniz. Bunun için yeniden şekerli çay hazırlayın ve kombucha mantarınızı şekerli çayın üzerine ekleyerek karanlık bir yerde oda sıcaklığında bekletin. İki hatada bir kombucha mayanıza şeker ekleyerek mayanın her zaman aktif olmasını sağlayın. Kombucha çayınızı uygun koşullarda saklamanız oldukça önemli. Aksi takdirde mayadaki bakteriler patojen bakterilere dönüşerek sağlığınız üzerinde hasar yaratabilir.

Kombucha nasıl tüketilir?

Farklı bir lezzete sahip olan kombucha çayını başlangıç olarak küçük miktarlarda tüketmelisiniz. Aksi halde tadı rahatsız edici olabilir. Sabahları aç karna içilmesi önerilen kombucha çayını, kahvaltıdan önce bir bardak içebilirsiniz. Birkaç hafta sonra vücudunuz ve damağınız çayın kendine özgü aromasına alışınca öğle ve akşam yemeklerinden önce de içebilirsiniz. Genellikle sirkemsi bir tada sahip olan kombucha çayına meyve suyu karıştırarak daha kolay bir şekilde içebilirsiniz. Spor sonrası ideal bir enerji içeceği olarak kabul edilen kombucha çayı ile saçlarınızı yıkayabilir, cilt toniği olarak da kullanabilirsiniz. Sebze ve meyvelerinizi yıkayabilir, çiçeklerinizi sulayabilirsiniz. Ayrıca mikrop öldürücü özelliğinden dolayı lavanta yağı ile birlikte sprey şişesine ekleyip temizlik için kullanabilirsiniz. Fermente işlemi 40 güne kadar uzatıldığında sirke halini alan kombucha çayı, lavabo ve yüzey temizliğinde de rahatlıkla kullanılabiliyor.

Kombuchanın tarihçesi

Kombuchanın tarihine ilişkin pek çok söylenti bulunuyor. Bir söylentiye göre ilk kombucha mantarının kullanımı M.Ö. 213 yılına dayanıyor. Çin TSin Hanedanlığı'nda Tanrıların Çayı olarak kullanıldığını iddia eden söylentiye göre o yıllarda kombucha mantarına, ölümsüzlük çayı ve Çin sonsuz yaşam iksiri adı veriliyordu. Bir diğer söylentiye göre Kombucha mantarını ilk keşfeden M.Ö. 425 yılında hasta Japon imparatorunu tedavi eden Kombu adında Koreli bir doktor. Ancak hikayeleri destekleyen herhangi bir kanıt bulunmuyor. Kombucha mantarıyla ilgili kayıtlı ilk kanıt Birinci Dünya Savaşı’na dayanıyor. Bu bilgi savaş sırasında Alman askerlerinin Japonya’daki eczanelerden kombucha satın aldığı yönünde. Bakteri ve maya birlikteliğinin oluşturduğu bir yaşam formu olan kombuchanın anavatanının Asya ülkeleri olduğu düşünülüyor. Özellikle Çin ve Japonya’da antik çağlardan beri kullanılan kombucha, çok eski çağlardan beri bu ülke insanları tarafından tedavi edici alternatif tıp ürünü olarak tercih ediliyor. 2.000 yıllık geçmişi ile mistik havasını koruyan kombucha çayının ülkemizde de son yıllarda tüketiminde artış gözleniyor.