Pişmiş Patates Kabuksuz

Kabuksuz pişmiş patatesin 100 gramında 70,5 kalori bulunmaktadır. Pişmiş kabuksuz patatesin 100 gramı 15 gram karbonhidrat, 1.9 gram protein, 1.2 gram lif içermektedir.

Patates, en yaygın yetiştirilen gıdalardan biridir ve dünya nüfusunun büyük bir bölümü için de temel besin kaynağıdır. Patatesin dünyaya bu kadar hızlı yayılmasının sebebi; vitaminler, mineraller, esansiyel organik bileşikler de dahil olmak üzere iyi bir enerji ve besin deposu olması ve makul fiyatlı olmasıdır. Aynı zamanda, sindirimi iyileştirme, kolesterolü düşürme, kalp sağlığını artırma ve kanseri önleme gibi birçok faydası vardır.

Patatesin faydaları neler?

Patates flavonoid, karotenoid ve fenolik asit gibi bileşikler açısından zengindir. Bu bileşikler, serbest radikaller olarak bilinen zararlı molekülleri nötralize eder ve vücutta antioksidan olarak hareket eder. Serbest radikaller biriktiğinde kalp hastalığı, diyabet ve kanser gibi kronik hastalık riskini artırabilir. Yapılan bazı çalışmalar patateslerde bulunan antioksidanların, karaciğer ve kolon kanseri hücrelerinin büyümesini baskılayabildiğini göstermiştir.

Patates ağırlıklı olarak karbonhidrat içerdiğinden, sindirimi kolaydır. Bu özelliği ile, bebekler için veya sert yiyecekleri sindiremeyen ancak enerjiye ihtiyaç duyan kişiler için iyi bir besin kaynağıdır. Ayrıca patateste bulunan dirençli nişasta, vücutta kısa zincirli yağ asidi butiratına dönüştürülür. Çalışmalar, bütiratın kolondaki inflamasyonu azaltabildiğini, kolonun savunmasını güçlendirdiğini ve kolorektal kanser riskini azaltabildiğini göstermiştir.

Çölyak hastaları veya gluten duyarlılığı olan kişiler, glüten içeren gıdaları tüketirken ciddi rahatsızlık yaşayabilirler. Semptomlar arasında mide ağrısı, ishal, kabızlık, şişkinlik ve deri döküntüleri sayılabilir. Patates ise doğal olarak glütensizdir. Yani glüten tüketemeyen kişilerin beslenme programlarına eklemeleri için oldukça uygundur.

Diyabet, gerginlik, hazımsızlık, besin dengesi, diyet ve diğer pek çok nedenden ötürü yüksek tansiyon meydana gelebilir. Patates buna neden olan birçok sebebi hafifletebilir ve tansiyonun düşürülmesine yardımcı olabilir. Ayrıca C vitamini ve lif miktarı sayesinde hazımsızlığı tedavi edebilir ancak yüksek tansiyon diyabet sonucu oluştu ise patates tüketmekten kaçınılmalıdır. Lif, kolesterolün düşürülmesine ve vücuttaki insülinin işleyişinin iyileştirilmesine yardımcı olur. Bu da kan basıncının düşürülmesini sağlar. Bunun nedeni kan basıncı ve kandaki glikoz seviyesi arasında doğrudan bir ilişki olmasıdır. İnsülin, glikoz seviyesini düzenlemeye yardımcı olur. Dahası, patateslerde bulunan potasyum (porsiyon başına günlük gereksinimin %46'sı kadar) kan basıncını düşürür, çünkü bir vazodilatatör işlevi görür.

Patatesin tarihçesi

Bilimsel adı solanum tuberosum olan patates; pirinç, buğday ve mısırdan sonra dünyanın dördüncü en büyük gıda ürünüdür. Patates ilk defa M.Ö 8000 dolaylarında Peru'daki İnka Kızılderilileri tarafından yetiştirilmiştir.

1536'da İspanyol Conquistadorları Peru'yu fethetmiş, patatesin lezzetini keşfetmiş ve onları Avrupa'ya taşımışlardır. On altıncı yüzyılın bitiminden önce, Basklı denizcilerin aileleri kuzey İspanya'nın Biscay kıyıları boyunca patates yetiştirmeye başlamışlardır. Sir Walter Raleigh, 1589'da, Cork yakınlarındaki 40.000 dönümlük arazide İrlanda'ya patates getirmiştir. Patatesin Avrupa'nın geri kalanına yayılması ise yaklaşık kırk yıl sürmüştür. Avrupalı çiftçiler, patatese ilk başta temkinli ve kuşkucu bir şekilde yaklaşmışlardır, bu nedenle patatesin Avrupa’daki yayılışı yavaş ama istikrarlı olmuştur. 19. yüzyılda gerçekleşen nüfus patlamasından sonra ise kaçınılmaz olarak temel bir gıda haline gelmiştir.

Patates nasıl yetiştirilir?

Patates, tuzlu ve alkali topraklar hariç, neredeyse her türlü toprakta yetiştirilebilir. Yumru köklerinin genişlemesine en az direnç gösteren doğal gevşek topraklar tercih edilir ve organik madde bakımından zengin, tınlı (killi) ve kumlu tınlı topraklar, iyi drenaj ve havalandırma ile en uygun olan toprak türleridir. Patates genellikle tohumdan değil, "tohum patateslerinden" (küçük yumrular veya 5 ila 10 cm derinliğe kadar ekilen yumru parçalarından) yetiştirilir. Başarılı bir ürün elde etmek için saf ve sağlıklı tohum yumruları gereklidir. Bir sıra patatesin dikim yoğunluğu, seçilen yumruların büyüklüğüne bağlıdır. Genellikle hektar başına, iki ton tohum ekilir.

Yaklaşık 4 hafta süren patates kanopisinin (bitkinin üst tabakası) gelişimi sırasında,"rekabet avantajı" elde etmek için yabani otların kontrol edilmesi gerekir. Yabani otlar büyükse temizlenmelidir. Sırt yapma (toraklama), toprağı patates bitkisinin ana gövdesi etrafındaki hat aralarında biriktirmektir. 15 ila 20 gün aralıklarla 2 defa sırt yapılır.

Patates bitkisinin yapraklarının sararması ve yumruların yer altındaki filizlerinden kolayca ayrılması, mahsulün olgunluğa ulaştığını gösterir. Patatesler hemen tüketilmek yerine depolanacaklarsa, kabuklarının kalınlaşmasına izin vermek için bir müddet toprağa bırakılırlar. Kalın kabuklar, depolama hastalıklarını ve su kaybına bağlı büzülmeyi önler. 

Patates hangi mevsimde yenir?

Patatesi sıklıkla bir kış besini olarak düşünürüz, ama bu daha çok hasattan bağımsız olarak iyi depolandıkları içindir. Uzun süre depoda bekleyen patateslerin derisi oldukça kalınlaşır. Ancak yaz mevsiminde daha ince kabuklu, canlı bir sarı renge sahip daha taze patatesler bulmak ve tüketmek mümkün. Yani patatesi yıl boyu bulmak ve tüketmek mümkün olsa da, Haziran ve Temmuz ayları daha taze şekilde yiyebilmemize olanak tanır.

Patates seçerken nelere dikkat edilmeli?

Almadan önce patatesleri elinize alıp sıkın. Sert olmaları gerekir. Yumuşama, bir patatesin kötüleştiğine dair ilk belirtilerden biridir.

Kabuktaki kesik ve lekeleri kontrol edin. Kesik, ezik ve lekeler çürümeye yol açabilir ve bakteri veya küfün patates içine girebileceği bir alan yaratabilir. Temiz ve pürüzsüz olanları seçmeye gayret edin. Ayrıca satın almadan önce koklayabilirsiniz de. Toprakta yetiştikleri için hafif bir toprak kokusu alabilmeniz gerekir.

Filizlenmeye başlamış patatesler yemek için uygun olsa da; bekletilmeden 1-2 gün içinde tüketilmelidir. Aksi halde çürümeye başlarlar. Bu nedenle satın alırken filizlenmiş patates almamaya özen gösterin.

Derisi kırışık patatesleri satın almayın. Patates içindeki kırışıklıklar, nem kaybına uğradığını ve çok yüksek bir sıcaklıkta depolandığının bir işareti olabilir. Bunun yerine pürüzsüz ve dolgun olanları tercih edin.

Kabuğu yeşermiş patateslerden kaçının. Patates, toprağın altında yetişen bir üründür. Bu yüzden güneşe maruz kaldığında dış uyaranlara karşı savunmasız hale gelir. Patates, kendisini korumak için kendi tadını acı ve hoş olmayan bir hale getiren solanin denilen bir kimyasal üretir. Solanin büyük miktarda tüketildiğinde gastrointestinal rahatsızlıklar ve ishale neden olabilir.

Patates nasıl saklanır?

İyi bir havalandırma sağlamak için patatesleri bir karton kutuya, kese kağıdına veya hasır sepete koyun. Plastik poşetler, nefes almasına izin vermeyecek ve raf ömrünü önemli ölçüde kısaltacaktır, bu nedenle, satın alıp evinize getirdikten sonra plastik poşetten çıkarın.

Patateslerinizi serin, nemli ve karanlık bir yerde saklayın. Ancak asla buzdolabına koymayın. Çok düşük sıcaklık, patates nişastasını şekere çevirir.

Patatesleri düzenli olarak kontrol edin ve yumuşak, buruşmuş veya filizlenmiş olanları çıkarın. Filizlenmiş olanlar eğer hala sert bir yapıdaysa atmak yerine öncelikle onları tüketebilirsiniz.

Patates nasıl pişirilir?

Patatesi pişirmenin birçok farklı yolu vardır.

Fırında pişirme: Kabuklarını yıkayıp soyduktan sonra isterseniz bütün şekilde isterseniz dilimleyerek 200 derecelik ısıda pişirebilirsiniz. Zevkinize göre zeytinyağı veya sıvı yağ ve baharatlarla (karabiber, kekik, pul biber, biberiye vb.) zenginleştirebilirsiniz. Bu yöntem, kızartmaya göre daha sağlıklıdır.

Kızartma:Patatesleri istediğiniz kalınlıkta doğrayarak, altın rengi alana kadar sıvı yağda kızartabilirsiniz. Daha sonra bir kağıt havlu kullanarak fazla yağını alabilirsiniz.

Haşlama:Patatesleri soyarak veya kabuklarıyla kaynar suda iç kısmı yumuşayana kadar haşlayabilirsiniz. Haşlanmış patates, sade olarak tüketilebileceği gibi salatalara da eklenebilir. Aynı zamanda diğer bir pişirme yöntemi de püre yapmaktır. Haşlanmış patatesleri iyice ezdikten sonra tereyağı ve süt ekleyerek püre yapmak mümkün.

Patates nelerle iyi gider?

Patatesi günün her saati tüketebilirsiniz. Kızartma şeklinde pişirdiğinizde köfte ile birlikte yiyebilirsiniz. Patates yemeği yapacaksanız, soğan sarımsak, biber gibi gıdalarla birleştirebilirsiniz.

Püre şeklinde tüketirken içine baharat ve peynir ekleyerek lezzetini artırabilirsiniz.

Fırında pişirirken krema, sarımsak ve baharatlarla zenginleştirebilirsiniz. Soğan, sarımsak, krema, süt, yeşil biber, kırmızı biber, kırmızı et, beyaz et, tereyağı, zeytinyağı, mantar, maydanoz, ketçap, mayonez gibi soslar patatese eşlik edebilecek gıdalardandır. Ancak herkes patatesi kendi damak zevkine göre, istediği yiyeceklerle eşleştirerek tüketebilir.

Patates yerine ne kullanılabilir?

Besin değişim grupları; süt, et, kuru baklagil, sebze, meyve, ekmek ve yağ grubu olarak sınıflandırılır.

Ekmek grubunda un ve unla yapılan yiyecekler, çorbalar, pilav, makarna, erişte ve patates bulunur. Bu grupta yer alan yiyecekler birbirlerinin yerine kullanılabilir. Özellikle bir diyet uyguluyorsanız ve listenizde patates varsa ancak patates yeme imkanınız yoksa, 1 dilim ekmek veya 3 yemek kaşığı makarna patatesin yerini tutabilir.