Karb.
gr. (%)
Protein
gr. (%)
Yağ
gr. (%)
100 gr | ||
---|---|---|
Karbonhidrat (g) | 23.6 | |
Protein (g) | 3.5 | |
Yağ (g) | 11.0 | |
Lif (g) | 0.7 | |
Kolesterol (mg) | 44.0 | |
Sodyum (mg) | 80.0 | |
Potasyum (mg) | 199.0 |
100 gr | ||
---|---|---|
Kalsiyum (mg) | 128.0 | |
Vitamin A (iu) | 421.0 | |
Vitamin C (mg) | 0.6 | |
Demir | 0.09 |
100 gr | ||
---|---|---|
Karbonhidrat (g) | 23.6 | |
Protein (g) | 3.5 | |
Yağ (g) | 11.0 | |
Lif (g) | 0.7 | |
Kolesterol (mg) | 44.0 | |
Sodyum (mg) | 80.0 | |
Potasyum (mg) | 199.0 | |
Kalsiyum (mg) | 128.0 | |
Vitamin A (iu) | 421.0 | |
Vitamin C (mg) | 0.6 | |
Demir | 0.09 |
Sade dondurmanın 100 gramında 207 kalori bulunmaktadır. Sade dondurmanın 1 kasesi (150 gr) 311 kalori, 1 topu (50 gr) 104 kaloridir. Sade dondurmanın 100 gramı 23.6 gram karbonhidrat, 3.5 gram protein, 11 gram yağ, 0.7 gram lif içermektedir.
Şekerli meyve suyu ve süt ile hazırlanan ve soğuk bir yiyecek olan dondurma, özellikle yaz aylarında tüketiliyor. Dünyanın dört bir yanında farklı çeşitleri, besleyici değeri, serinleten lezzeti ve tadıyla yüzyıllardır tercih ediliyor. Sorbe, dövme dondurma, sütlü dondurma gibi çeşitleri olan tatlının onlarca farklı aroma sunan seçenekleri dondurmacıların vitrininde yer alıyor. Dondurmayı külah içinde veya kaselerde tüketebilir, kağıt helvanın arasına koyarak da yiyebilirsiniz. Dondurma çeşitleri arasında galeto, sorbe, Maraş dondurması, Roma dondurması ve sanayi tipi dondurmalar sayılabiliyor. Galeto günlük taze sütten, krema ve meyvelerden yapılıyor ve katkı maddesi bulundurmuyor. Galeto dondurmalar sadece dondurmacılarda yer alıyor. Sorbe, süt bulundurmayan ve meyve püresinden elde edilen tatlılar diyebiliriz. Şeker, meyve suyu ve su ile hazırlanan tarifler ise hafiflik isteyenlerin tercihi oluyor. Keçi sütü ve salep ile hazırlanan tatlılar Maraş dondurması adıyla ülkemize özel reçeteleniyor. Dövülerek kıvam kazanan ve uzayan özelliği ile tanınan Maraş dondurması beyaz renkte oluyor. Bir galeto türü olan İtalyan usulü taze dondurma, ülkemizde Roma dondurması olarak biliniyor. Sanayi tipi paketli tatlılarda ise glikoz şurubu, soya aroması, peyniraltı suyu, kıvam artırıcı gibi maddeler bulunabiliyor. Hakiki dondurmada tazelik ön plandayken sanayi dondurmasında uzun ömür gereksinimi üzerine kimyasal katkılar yer alıyor.
Yaz aylarında tüketildiğinde serinlemeyi sağlayan ve içerisindeki süt sayesinde bol kalsiyum içeren dondurma, diş ve kemik sağlığını güçlendiriyor. Besin değeri bir hayli yüksek olan tatlı, A, B6, B12, C, D, E ve K vitaminleri içeriyor. İçeriğine göre besin değeri değişen dondurmada fosfor, magnezyum, potasyum, thiamin, riboflavin, folik asit, niasin ve antioksidan mineraller yer alıyor. Dondurma, serotonin ve dopamin salgılanmasını tetikleyerek daha mutlu hissetmenize yardımcı oluyor. Sütte bulunan L-triptofan maddesi sayesinde sakinleştirici ve dinlendirici etki vadeden tatlı, hafif bir ara öğün alternatifi.
Tarihi antik medeniyetlere kadar uzanan ve M.Ö. 4. yüzyılda buz kaseler içinde yenen meyve karışımları dondurmanın ilk çeşidi olarak kabul ediliyor. Günümüzdeki dondurmaya benzeyen ilk yiyecek keşfi Persler tarafından gerçekleştiriliyor. İran topraklarında kaymak, bal, şurup, şerbet ve baharatlarla hazırlanan karışımın kar altında bekletilmesi ile hazırlanan dondurmalar, yaz boyu serinlemek için tüketiliyordu. Başka kaynaklar ise dondurmanın icadının Çin'de yapıldığını yazıyor. Roma İmparatorluğu’nun kayıtlarında karların meyve nektarı, bal ve şerbet ile karıştırılarak imparatora sunulduğundan bahsediliyor. Büyük İskender'in de donmuş kar ve süt karışımı yediği kaynaklarda yer alıyor. Tarihi kaynaklarda Orta Çağ döneminde Avrupa'da dondurma tüketimine ara verildiği yazılıyor. 13. yüzyılın sonlarında Marco Polo, Çin'den getirdiği dondurma benzeri karışımla Avrupa'da bu tatlının günlük hayatta yeniden tüketilmesini sağlıyor. Anadolu'da da 13. yüzyılda üzüm suyu, şerbet, pekmez, bal ve kaymak karıştırılarak buzlu tatlılar yapıldığı biliniyor. Azteklerden Portekizlilere, İtalyanlardan, Çinlilere kadar dünya üstündeki birçok medeniyetin mutfak kültüründe dondurma türevleri bulunuyor. Endüstriyel dondurma üretimiyse 1920 yılında başlıyor. İlk dondurma makinesi ise 1834 yılında icat ediliyor. Külahın da icadı 1876 yılına denk geliyor. 20. yüzyıla kadar elde üretilen dondurmalar, sanayinin gelişimi ile makinelerle hazırlanmaya başlanıyor.
Dondurma yerken öncelikle üretim koşullarına dikkat edilmeli. Hijyenik şartlarda üretilen, saklanan ve sunulan dondurmalar tercih edilmeli. Tatlının satıldığı yerin ve sunum kaplarının temizliği önemli. Sütün alındığı yer, meyvelerinin temizlenme süreci gibi ham maddeye bağlı kimi bilgileri işletmeye sorabilirsiniz. Dondurma tüketiminde porsiyonun önemli olduğunu söylemeliyiz. Büyük porsiyonlar kilo alımına neden olabiliyor. Günde iki top dondurma tüketimi uzmanlarca tavsiye ediliyor. Hazır, paketli dondurmaları seçerken ise ürünün son kullanım tarihine, katkı maddelerine, boya ve kimyasal içeriğine dikkat etmelisiniz. Alerjen bünyeye sahip olan kişiler fıstık, süt gibi içeriklere dikkat ederek dondurma almalı.
Dondurma genellikle yaz aylarında tüketilse de aslında dört mevsim yenilebiliyor. Hatta uzmanlar, soğuk havalarda dondurma yemenin daha sağlıklı olduğunu belirtiyor. Yaz aylarına göre daha düşük olan hava sıcaklıklarında soğuk yiyecekler tüketmek hastalığa neden olmuyor. Vücut sıcaklığı ve ortam derecesi zaten dondurmanın soğukluğunu tolere edeceğinden kişinin terlemesi veya vücudun soğuğa yüksek reaksiyon göstererek hasta olması ihtimali düşük. Sağlıklı şartlarda saklandığı ve tüketildiği takdirde dondurma her mevsimde yenebiliyor.
Dondurmanın taze olarak tüketilmesi gerekiyor. Halihazırda donmuş olarak satılan tatlılar eridikten sonra yeniden dondurulduğunda hem bakteri üretiyor hem de form kaybı yaşıyor. Eriyen ve yeniden dondurulan süt ürünlerinde kristalleşme görülüyor ve bu da dondurmanın pürüzsüzlüğünü bozuyor. Dondurmayı hemen tüketmeyecekseniz dondurulmuş halde, henüz erimeden derin dondurucuya koyabilirsiniz. Ürünler son tüketim tarihine kadar hava almayan paketlerde saklanabiliyor. Derin dondurucuda paketi açılmış tatlıların tüketim süresi ortalama 6 ay. Sorbe türündeki dondurmalar için bu süre 2 yıla kadar uzayabiliyor.
Evde dondurma yapmak için dinlenmiş ılık süt veya süt kreması kullanabilirsiniz. Doğal ve nişastasız salep bulunmalı. Tatlılara aroma katmak için kakao, meyve, meyve suyu, fındık, fıstık, vanilya ve çikolata tercih edebilirsiniz. Karıştırılarak hazırlanan dondurma için iyi bir mikser bulundurmalı, derin dondurucuda tatlıyı dondurarak yapımı sürdürmelisiniz. 2 litre tam yağlı süt, 2 tatlı kaşığı salep, 2.5 su bardağı şeker, 1 paket vanilya kullanarak vanilyalı sade dondurma yapabilirsiniz. Vanilya yerine aroma katıcı esanslar, meyve ve yemiş kuruları kullanabilirsiniz. Bir bardak süt, 2 kaşık kadar şeker, vanilya ve salebi bir kenara alın. Kalan sütü kaynattıktan sonra kalan şekeri ilave edin ve sonrasında beklettiğiniz karışımı da yavaşça dökün, ortalama yarım saat kısık ateşte pişirin. Ocaktan aldıktan sonra 5 dakika arayla karıştırdığınız şekerli süt ılıyınca kapağını örterek buzluğa atın. Dondurucudan 1-2 saat aralıklarla çıkararak yüksek hızla karıştırdığınız sütü, tahta kaşıkla döverek kıvam almasını sağlayın. Dondurma kıvamına gelen karışım servise hazır.
Sade olarak tüketilebildiği gibi waffle ve sufle gibi hamurlu tatlılarla sunulabilen dondurma, ülkemizde şerbetli ve sütlü tatlılarla beraber de tüketiliyor. Baklava, şekerpare gibi geleneksel şerbetli tatlılara eşlik eden dondurma, profiterol ve supanglenin üstünde de görülebiliyor. Yaz aylarında dondurmalı pastalar da tüketicilerin beğenisine sunuluyor. Dondurmanın klasik sunum şekilleri içinde külah ve kağıt helva bulunuyor. Helvanın arasında veya külahta yenen tatlının üzerine çikolata sosu, fıstık, fındık veya Hindistan cevizi serpiştiriliyor. Yemek sonrasında tatlı yerine yenebilen hafif tarifler, ara öğün olarak da tercih edilebiliyor. Dondurma yenildikten sonra genellikle su içilerek ritüel tamamlanıyor.
Şekerli içeriği ile enerji veren ve serinleten dondurma yerine buzlu meyveler tercih edebilirsiniz. Smoothie ve milkshake tarzı içecekler de tercih edilerek serinlenebiliyor. Diyetteyseniz şeker yerine tatlandırıcı kullanılan dondurmaları tüketebilir, daha az kalori alabilirsiniz. Günümüzde dondurma yerine dondurulmuş yoğurt tüketme alternatifi de değerlendiriliyor. Zincir mağazalarda sunulan dondurulmuş yoğurtların içine çikolata parçaları, meyveler ve soslar konuluyor. Bu tür tatlıları yiyerek dondurma ihtiyacınızı bastırabilirsiniz.