Şeftali Nedir?

Yazın en sevilen meyvelerinden biri olan şeftali hoş kokulu ve lezzetli bir meyve. Çin’den dünyaya yayılan bu meyve sağlığınızı destekleyecek vitamin, mineral ve antioksidan ile dolu. Mevsiminde düzenli olarak tüketilen şeftali vücuda sayısız fayda sağlayabiliyor.

Şeftali Kaç Kaloridir?

Şeftalinin 100 gramında 39 kalori bulunmaktadır. Şeftalinin 1 porsiyonu (120 gr) 47 kaloridir.

Şeftalinin Besin Değerleri Nelerdir?

Şeftalinin 100 gramı 9.54 gram karbonhidrat, 0.91 gram protein, 0.25 gram yağ, 1.5 gram lif içermektedir.

Şeftali Ne Sıklıkla Tüketilmeli?

Gün içerisinde 1 porsiyon meyve hakkı yerine 1 orta boy (120 gr) şeftali tüketilebilir. 

Şeftalinin Faydaları Nelerdir?

C vitamini deposu olan şeftalinin bir porsiyonu günlük C vitamini ihtiyacının %15’inden fazlasını karşılayabiliyor. İçerdiği yüksek miktardaki beta karoten ile göz sağlığında büyük bir öneme sahip. Ayrıca beta karoten içindeki A vitamini gece körlüğü ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi durumlarla mücadele ediyor. Şeftali kolon, böbrek, mide ve karaciğer için mükemmel bir detoks kaynağı. Şeftalideki lif oranı bağırsaklardaki toksik maddeleri dışarı iterek kolon kanserini önlemeye yardımcı oluyor. Şeftali ayrıca böbrek hastalıkları ihtimalini azaltan potasyumla dolu.

Etli meyveler kandaki insülin seviyelerini yükseltmeyen doğal şekerler içerdiğinden kilo vermek için iyi birer seçenek. Şeftali ayrıca içerdiği lif oranıyla doygunluk hissini artırarak da kilo kaybına yardımcı oluyor.

İçerdiği klorojenik asit ve diğer antioksidan özellikleri sayesinde kanserle mücadele eden şeftali bu özelliğiyle artrit hastalarında iltihabı azaltıyor ve yaşlanma sürecini yavaşlatıyor. Bir çalışmada şeftalide bulunan polifenollerin meme kanseri hücrelerinin çoğalmasını engelleyebileceği belirtiliyor. Hatta aynı durumun kolon kanseri hücrelerinde de gözlendiği belirtiliyor.

Şeftali kardiyovasküler hastalık riskini azaltan eşsiz bir besin kaynağı. K vitamini kanın pıhtılaşmasını önlerken, içerdiği demir kansızlığı önlemeye yardımcı oluyor. Öte yandan lutein ve likopen inme ve kalp yetmezliği gibi kalp hastalıklarını önlemede etkili oluyor.

Şeftali normal böbrek fonksiyonunu koruyarak mesaneyi temizleyen potasyum bakımından oldukça zengin. Ayrıca içerdiği lif ile sindirimi düzenleyerek iyileştiriyor, nefrit gibi böbrek hastalıklarına yakalanmayı engelliyor. Bunun yanında böbrek taşlarının yok edilmesine de etkisi büyük.

Şeftalide bulunan klorojenik asit ve C vitamini kırışıklıkların azaltılmasına, cilt dokusunun iyileştirilmesine ve cildin güneşten korunmasına yardımcı oluyor.

Şeftalinin Zararları Var Mıdır?

Şeftali yüksek potasyum içeren meyvelerden biridir, bu nedenle böbrek hastalığı bulunan kişilerin uzman kontrolünde tüketmesi önerilmektedir.

Aynı zamanda şeftaliye birçok insanın doğrudan alerjisi bulunabilir. Bu gibi durumlarda şeftalinin yan etkileri görülebilir. 

Şeftali bağırsak hareketlerinin hızlanmasına neden olduğundan aşırı tüketimi diyareyi ortaya çıkarabilir. 

Şeftalinin tarihçesi

Gül ailesinden Prunus persica familyasına ait olan şeftalinin anavatanı Kuzeybatı Çin. İmparatorların favori meyvelerinden biri olan şeftaliye dair ilk yazılı kayıt 10. yüzyıldan kalan Çin yazıları. Bununla birlikte Çin’in Yunnan bölgesinde yapılan son keşiflerde bulunan fosil halindeki şeftali çekirdeklerinin 40.000 yıldan daha fazla geçmişe sahip olduğu belirtiliyor.

Çin'den, İran’a yayılan şeftali "Fars Elması’’ adıyla 1. yüzyılda Romalılara ve daha sonra Büyük İskender tarafından Avrupa'ya tanıtıldı. Kraliçe Victoria'nın hükümdarlığı döneminde süslü pamuklu peçetelerde sunulan taze şeftali olmadan hiçbir yemeğin tamamlanmadığı biliniyor. 17. yüzyılın başlarında İngiliz bir bahçıvan ilk şeftalileri Amerikan kolonilerine getirerek kıtadaki şeftali üretimine öncülük ediyor. Ülkemizde birkaç şehir haricinde şeftali yetiştiriciliği yaygın olarak yapılıyor.

Şeftali nasıl yetiştirilir?

Dünya üzerinde geniş coğrafyalarda tarımı yapılan şeftali en iyi kumlu, çakıllı ve killi topraklarda yetişiyor. İklim ihtiyaçları bakımından farklı koşullara kolayca uyum sağlayan şeftali kök gelişimi açısından hızlı ısınan, hafif ve geçirgen toprakları seviyor. Yeterli sulama yapıldığı takdirde çok geçirgen kumlu topraklarda da yetişme şansı var. Birçok meyve ağacına göre kısa ömürlü olmasına rağmen düzenli bakım ile 25 yıla varan sürelerde verim alınabiliyor. Dikim işlemi genellikle 1 yaşına ulaşan fidanlar kullanılarak sonbaharda yapılıyor. Kışın sert geçtiği bölgelerde şeftali fidanları ilkbaharda da dikilebilir. Kış mevsimi boyunca yapraklarını döken ve dinlenme döngüsüne geçen şeftali ağaçlarının budama ihtiyacı diğer ağaçlara göre daha fazla. Kendi haline bırakılan ağaçlar 6 metreye kadar ulaşsa da ideali 3-4 metre.

Şeftali hangi mevsimde yenir?

Yaz aylarında tezgahları süsleyen şeftalinin çok sayıda türü bulunuyor. Ülkemizde farklı zamanlarda olgunlaşan 100’den fazla şeftali türü yetiştiriliyor. Erken ve geç çeşitleri ile ilkbahardan sonbahara kadar yılın 5 ayında taze şeftali tüketebilirsiniz. Şeftali hasattan hemen sonra taze tüketildiği gibi konsantre şeklinde de değerlendirebiliyor.

Şeftali seçerken nelere dikkat etmeli?

Güzel kokulu bir şeftali her zaman iyiye işaret olsa da tek başına bir lezzet göstergesi değil. Şeftaliler canlı tonlara ve renklere sahip olmalı. Şeftali seçerken yeşil tonların olmadığından emin olun, çünkü bu şeftalinin çok erken hasat edildiğinin bir işareti. Bununla birlikte meyvenin üzerine düşen yapraklar renk değişimine neden olabiliyor. Bu nedenle daha az güneş ışığı alan yerlerde daha açık renkler görülebiliyor. Şeftaliler olgunlaştıkça daha tatlı hale geliyor. Şeftaliyi hafifçe sıkarak hangi olgunluk aşamasında olduklarını anlayabilirsiniz. Şeftaliye hafifçe bastırdığınızda meyve suyu vermeye başlarsa olgunlaşmış anlamına geliyor.

Şeftali nasıl saklanır?

Birkaç gün içerisinde yiyeceğiniz kadar şeftali almak istiyorsanız olgunlaşmış şeftalileri satın almalısınız. Aldıktan sonra çürükleri önlemek için oda sıcaklığında omuz (gövde) tarafı aşağıda kalacak şekilde tercihen tek bir tabaka halinde saklayın. Meyveleri olgunluk sırasına göre sıralayarak doğru zamanda tüketebilirsiniz. Olgunlaşmış şeftalileri buzdolabında birkaç gün süreyle muhafaza edebilirsiniz, ancak lezzet kaybı yaşamamak için meyveler kırışmaya başlamadan önce onları tüketmeye çalışın. Kırışma meyvenin kurumaya başladığının bir işareti. Şeftali daha sonra kullanılmak üzere derin dondurucuda da saklanabiliyor. Ancak meyvenin dondurulmadan önce çekirdeğinin temizlenmesi öneriliyor. Dondurulup çözdürülmüş şeftaliyi meyve olarak tüketebileceğiniz gibi çeşitli tariflerde değerlendirebilir, meyve suyu, reçel ya da marmelat yapımında kullanabilirsiniz.

Şeftali nasıl pişirilir?

Şeftalinin sağlık dolu özelliklerinden yararlanmak için çiğ olarak tüketilmesi önerilse de çok sayıda tarife meyve lezzeti katmak için kullanılabiliyor. Tartlardan kurabiyelere, pastalardan ana yemeklere, şeftalinin kullanılabileceği sayısız tarifle karşılaşabilirsiniz. Şeftali su oranı yüksek ve oldukça hassas bir meyve olduğundan pişirme işleminde yapısı dikkate alınmalı, özellikle reçel ve marmelat yapımında çok fazla pişirmemeye dikkat edilmeli. Reçel yaparken daha az olgunlaşmış ve sert şeftalilerin seçilmesi pişirme işlemi esnasında erimeyi önleyebiliyor. Şeftali pişerken çok fazla köpürebilir, küçük bir parça tereyağı köpürme sorununu önlemeye yardımcı olabiliyor.

Şeftali nelerle iyi gider?

Damlayan sularıyla olgun bir şeftali yazın favori meyvelerinden olmaya aday. Şeftalinin enfes aromasını farklı bileşenlerle değerlendirip kendi tariflerinizi yaratabilirsiniz. Şeftalinin aroması badem, fındık, ceviz, kayısı, böğürtlen, yaban mersini, ahududu, kiraz, kuş üzümü, erik, turunçgiller, fesleğen, tarçın, karanfil, zencefil, vanilya, esmer şeker, karamel ve bal ile güzel bir uyuma sahip. Bu malzemeler ile birlikte kullanıldığında kendi aromasını korumakla kalmıyor, yemeğin lezzetini de geliştiriyor.

Şeftali yerine ne kullanılabilir?

Şeftali yerine kullanılabilecek, lezzet olarak en yakın alternatifleri nektarin ve kayısı. Her iki meyve de yüksek oranda C vitamini ve lif içeriyor. Nektarin elma ağacının şeftali ağacına aşılanmasıyla elde ediliyor. Nektarin şeftaliye göre daha ufak olmasına rağmen aroma olarak şeftaliden daha yoğun bir meyve.

Şeftali Hangi Diyet Planının İçerisinde Bulunabilir?

Şeftali içerdiği lif sayesinde doygunluk hissini artırarak da kilo kaybına yardımcı olur. Bu nedenle kilo verme ve kilo koruma diyetlerinde porsiyon konrolü ile tüketilebilir. 

Zengin besin değerlerine sahip olduğundan hamilelik ve emziklik diyetlerinde annenin ihtiyaç duyduğu besin öğelerini karşılamaya yardımcı olur.