Antibiyotiklerden sonra bağırsak sağlığınızı nasıl iyileştirirsiniz?
Antibiyotiklerin bizi iyileştirirken bağırsaklarımızı kötü etkileyebileceğini biliyoruz. Bu etkiyi azaltmanın çeşitli yollarını sizin için derledik.
Yakın zamanda antibiyotik almayı bitirdiyseniz, bağırsak sağlığınızdaki değişiklikleri fark etmiş olabilirsiniz. Antibiyotik kullanmak, sindirim sisteminizdeki bakteri dengesi üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir ve kendinizi rahatsız veya keyifsiz hissetmenize neden olabilir. Ancak, antibiyotik aldıktan sonra bağırsak sağlığınızı geri kazanmanın ve normale dönmenin yolları vardır. Gelin, neymiş öğrenelim.
Antibiyotik nedir?
Antibiyotikler, herhangi bir mikroorganizma tarafından başka bir mikroorganizmayı öldürmek veya çoğalmasını durdurmak için üretilen maddelerdir. Enfeksiyonu durdurarak veya yayılmasını önleyerek çalışırlar. Birçok farklı antibiyotik türü vardır. Bazıları geniş spektrumludur yani çok çeşitli hastalığa neden olan bakteriler üzerinde etkilidirler. Diğerleri ise belirli bakteri türlerini öldürmek için tasarlanmıştır. Bununla birlikte, antibiyotiklerin bağırsak mikrobiyomunuzu olumsuz etkilemek de dahil olmak üzere bazı yan etkileri olabilir.
Antibiyotikler mide sorunlarına neden olur mu?
Antibiyotiklerin sindirim sorunlarına neden olmasının ana sebebi, gastrointestinal (GI) sistemimizdeki faydalı bakterilerin öldürülmesidir. Antibiyotikler "kötü" bakterileri hedeflerken, maalesef iyi bakterileri de etkileyebilirler. Bu durum, bağırsaklarımızdaki farklı bakteri türlerinin dengesizleşmesine ve bu da sindirim sorunlarının ortaya çıkmasına yol açabilir.
Sağlıklı bağırsak bakterileri, yiyeceklerimizin parçalanmasından ve besinlerin emilmesinden sorumludur. Antibiyotik kullanımıyla birlikte, bu yararlı bakterilerin azalmasıyla vücudumuz gerekli vitaminler, mineraller ve mikro besin maddelerinden yoksun kalabilir.
Antibiyotiklerin ardından iyi bakterileri nasıl yeniden oluşturabilirsiniz?
Hem antibiyotik kullanırken hem de sonrasında beslenmenizde yapabileceğiniz bir dizi değişiklik vardır.
Probiyotik alın
Öncelikle, probiyotiklerin bağırsak sağlığına faydası olmadığı yönündeki yaygın efsaneye kulak asmayın. Bu kesinlikle doğru değil. Ancak, her probiyotiğin her insanda aynı etkiyi yaratmayacağını bilmelisiniz. Bununla birlikte, doğru probiyotik türü, antibiyotik tedavisi sırasında alırsanız bağırsaklarınızın korunmasına yardımcı olabilir. Özellikle antibiyotik dozundan 2-4 saat sonra uygulamanız gerekir. Antibiyotik tedavisini bitirdikten sonra bağırsaklarınızda yeni bakterilerin kolonizasyonunu teşvik etmek için probiyotik almaya devam etmelisiniz.
Antibiyotik kullanımı bağırsak mikrobiyotasını değiştirebilir ve özellikle çocuklarda antibiyotikle ilişkili ishale neden olabilir. İşte bu noktada probiyotikler yardımcı olabilir.Antibiyotik kullanırken de probiyotik tüketmek gereklidir. Araştırmalar, antibiyotik kullanırken veya sonrasında probiyotik almanın bağırsaklarınızdaki bakteri çeşitliliğini korumaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ayrıca, bağırsaklarınızdaki antibiyotiğe dirençli genlerin (ARG'ler) miktarını azaltarak antibiyotik direncini dengelemeye yardımcı olabilir.
Fermente gıdalar tüketin
Antibiyotiklerle ilgili en büyük endişe bağırsaklarınızdaki iyi bakterileri öldürmeleridir. Bu nedenle mikrobiyomunuzu yeniden kolonileştirmenin yollarını bulmak çok önemlidir. Probiyotik takviyeleri harika bir çözüm olsa da tek başına yeterli bakteri çeşitliliğini sağlayamazlar. Bu nedenle beslenmenizi düzenleyerek onlara yardım eli uzatmalısınız.
Yapabileceğiniz ilk şeylerden biri daha fazla fermente gıda tüketmektir. Fermente gıdalar bakteriler tarafından üretilir ve yoğurt, peynir, lahana turşusu, kombucha ve kimchi fermente gıdalardır. Antibiyotiklerden sonra bağırsak mikrobiyotasını sağlıklı bir duruma getirmeye yardımcı olabilecek Lactobacilli gibi bir dizi sağlıklı bakteri türünü içerirler. Bu nedenle, fermente gıdaları tüketmek, antibiyotik aldıktan sonra bağırsak sağlığını iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Yüksek lifli gıdalar tüketin
Lif vücudunuz tarafından sindirilemez ancak bağırsak bakterileriniz tarafından sindirilebilir ve bu da onların artmasına teşvik eder. Sonuç olarak, yüksek lifli gıdalar bir antibiyotik küründen sonra sağlıklı bağırsak bakterilerinin yeniden kazanılmasına yardımcı olabilir. 2022 yılında yapılan bir araştırma, günlük olarak çözünür lif tüketmenin bağırsaklarınızdaki antibiyotiğe dirençli genleri azaltabileceğini göstermiştir.
Prebiyotik gıdalar tüketin
Probiyotiklerin ana rolü bağırsaklarınızı yeni bakterilerle kolonize etmektir. Ancak yeni bakterilerin büyüyüp gelişmesini istiyorsanız onları beslemeniz gerekir. İşte tam bu noktada prebiyotik gıdalar devreye giriyor. İyi bakterilerin büyümesini teşvik etmenin yanı sıra, bağırsak sağlığını da iyileştiren kısa zincirli yağ asitlerinin oluşturulmasına da yardımcı olurlar. En iyi prebiyotik kaynaklarından bazıları, hindiba kökü, tam yulaf, sarımsak, elma ve yeşil muzdur. Bu gıdalar lif bakımından zengin olabilir ve Bifidobacteria gibi sağlıklı bakterilerin büyümesine yardımcı olarak prebiyotik görevi görürler. Örneğin, kırmızı şarap, insan hücreleri tarafından sindirilmeyen ancak bağırsak bakterileri tarafından sindirilen antioksidan polifenoller içerir. Benzer şekilde, kakao da bağırsak mikrobiyotası üzerinde faydalı prebiyotik etkileri olan antioksidan polifenoller içerir. Bu nedenle, antibiyotiklerden sonra prebiyotik gıdalar tüketmek, antibiyotiklerin zarar verdiği faydalı bağırsak bakterilerinin büyümesine yardımcı olabilir.
Stres seviyenizi azaltın
Bağırsaklarınızı sadece takviyeler alarak veya beslenmenizi düzenleyerek iyileştirmeniz mümkün değildir. Genel yaşam tarzınızın bağırsak sağlığı üzerinde büyük bir etkisi vardır ve stres bu konuda önemli bir faktördür. Araştırmalar, mide-bağırsak sisteminiz üzerinde kısa ve uzun vadeli ciddi etkileri olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, stres seviyenizi azaltmak oldukça önemlidir.
Bol bol dinlenin
Uyku eksikliğinin bağırsak sağlığını etkileyebileceğini biliyor muydunuz? Çalışmalar, metabolizmayı yavaşlatabileceğini, kabızlığa ve iltihaplanmaya neden olabileceğini öne sürmektedir. Bu nedenle, uyku eksikliğinin bağırsaklarınızın antibiyotiklerden sonra düzgün bir şekilde iyileşmesini engellemesi şaşırtıcı değildir. Peki, uyku kalitenizi nasıl artırabilirsiniz? Sağlıklı beslenerek, spor yaparak, stresten uzaklaşarak ve yatmadan en az bir saat önce ekranlardan uzak durarak.
Bol su içmeyi unutmayın
İçme suyunun birçok sağlık yararı vardır, bağırsak sağlığınızı iyileştirmek de dahildir. Özellikle, sindirim sürecine yardımcı olur ve vücudun besinleri emebilmesini sağlar. Ayrıca, bağırsakların mukozal astarı üzerinde olumlu bir etkiye sahip olabilir ve sağlıklı bakteri üremesini destekleyebilir. Bu nedenle, her gün yeterli miktarda su içtiğinizden emin olun. Sıvı alımınızı genellikle unutuyorsanız, size bu konuda yardımcı olacak özel olarak tasarlanmış uygulamaları kullanabilirsiniz.
Egzersiz yapmaya zaman ayırın
Sağlıklı beslenme ve egzersiz el ele gider. Bu, hem genel sağlığınız hem de bağırsak sağlığınız için geçerlidir. Egzersiz, yeni ve çeşitli bakterilerin kolonizasyonunu ve büyümesini destekler; bu da bir antibiyotik küründen sonra tam olarak ihtiyacınız olan şeydir. Günde en az 30 dakika egzersiz yapmaya çalışın, bu sadece apartman çevresinde bir yürüyüş bile olabilir.
Elbette yüksek etkili egzersizlerden veya hastayken hareket etmek gibi yorucu aktivitelerden kaçınmalısınız. Fiziksel aktivitelerinize devam etmeden önce antibiyotiklerinizi bitirin ve iyileşin, bağırsaklarınızı iyileştirmeye odaklanmadan önce kendinizi sağlıklı hissedin. Hastayken hareket ediyorsanız ve kendinizi iyi hissetmiyorsanız, profesyonel yardım almak için gerektiğinde uzmanlardan destek alın.
Antibiyotik etkinliğini azaltan belirli gıdalardan kaçının
Antibiyotikler sırasında ve sonrasında birçok gıda faydalı olsa da bazılarından kaçınılmalıdır. Örneğin, greyfurt tüketmek veya greyfurt suyu içmekten kaçınmalısınız çünkü bu, vücudun ilaçları düzgün bir şekilde parçalamasını engelleyebilir. Araştırmalar, greyfurt suyunun bazı antibiyotiklerin etkinliğini de etkileyebileceğini göstermektedir. Ayrıca, kalsiyum takviyeli gıdalar da antibiyotik emilimini etkileyebilir. Özellikle yüksek dozda kalsiyum içeren gıdalardan kaçınmak gerekebilir.
Bakteriyel bir enfeksiyonunuz olduğunda antibiyotikler önemlidir. Ancak bazen ishal, karaciğer hastalığı ve bağırsak mikrobiyotasında değişiklikler gibi yan etkilere neden olabilirler. Antibiyotik tedavisi sırasında ve sonrasında probiyotik almak ishal riskini azaltmaya ve bağırsak mikrobiyotanızı sağlıklı bir duruma getirmeye yardımcı olabilir. Dahası, antibiyotik aldıktan sonra yüksek lifli gıdalar, fermente gıdalar ve prebiyotik gıdalar tüketmek de sağlıklı bir bağırsak mikrobiyotasının yeniden kurulmasına yardımcı olabilir. Ancak, antibiyotiklerin emilimini etkileyebileceğinden, bazı antibiyotikleri alırken greyfurt ve kalsiyum takviyeli gıdalardan kaçınmak en iyisidir. Doktorunuza bu durumun size reçete ettikleri belirli bir antibiyotik için geçerli olup olmadığını sorun.
Son olarak, antibiyotiklerin doğru kullanıldığında hayat kurtardığına şüphe yok. Ancak uzun süreli kullanım ve kötüye kullanım çok fazla zarar verebilir. Bu nedenle bunları daima doktorunuzun önerdiği şekilde kullanmalısınız. Üstelik antibiyotik sonrası bağırsaklarınızı nasıl iyileştireceğiniz konusunda da yapmanız gerekenleri unutmamalısınız. Bu, enfeksiyonla mücadele etmeyi başardıktan sonra bağırsak mikrobiyomunuzun dengesini yeniden sağlamanıza olanak tanıyacaktır.
