Lipödem mi selülit mi? Lipödem beslenmesi nasıl olur?

Bacaklarınızdaki dalgalı yağlanmalar lipödem olabilir mi? Lipödem tedavisi nasıl olur? Lipödem ve selülitin farkları nelerdir?

Cildimiz, en büyük ve önemli organlarımızdan biridir; bu nedenle birçok tıbbi durumun cildin görünümünü etkilemesi şaşırtıcı değildir. Bu durumlardan ikisi selülit ve lipödemdir. Her ne kadar ilk bakışta benzer görünseler de aslında tamamen farklı iki cilt rahatsızlığıdır.

Lipödem, cildinizin altında olağandışı bir yağ dokusu birikimi ile karakterize kronik bir tıbbi durumdur. Vücudunuzun alt kısmında büyük miktarlarda sert, ağrılı yağ birikmesine neden olur. Genellikle kalçalarınızı, uyluklarınızı ve baldırlarınızı etkiler ancak üst kollarınızı da etkileyebilir.

Bu durum genellikle kadınları etkiler. Kişinin ailesinde de görülür ve hormonlarla bağlantılı olabilir. Tipik olarak ergenlik, hamilelik ve menopoz gibi önemli hormonal değişim zamanlarında ortaya çıkar. Lipödem zaman içinde kötüleşebilir. Tedavi planınız durumunuzun evresine ve ciddiyetine bağlı olmalıdır. Lipödemin tedavisi yoktur ancak araştırmalar devam etmektedir. Mevcut tedaviler semptomları azaltmayı ve yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Tedaviler şunları yapabilir:

• Yağ dokusunu azaltmak

• Lenfatik drenajı iyileştirmek

• Ağrı ve iltihabı hafifletmek

• Hareketliliği arttırmak

• Duygusal sıkıntıyı azaltmak

Selülit ile lipödemin farkı nedir?

Selülit ve lipödem, her ikisinin de cildi kozmetik olarak nasıl etkilediği göz önüne alındığında benzer durumlar gibi görünebilir. Bununla birlikte, bu iki durum arasında görünümleri, semptomları, nedenleri ve tedavisi de dahil olmak üzere birkaç önemli fark vardır;

Hem lipödem hem de selülit, cildin çukurlu, pütürlü veya düzensiz görünmesine neden olabilir. Bununla birlikte, lipödem tedavi gerektiren daha ciddi bir tıbbi durumken, selülit zararsız olan yaygın bir durumdur.

Lipödemin aşamaları nedir?

Lipödemin aşamaları tedavileri belirlemek ve semptomları yönetmek için doktorlar tarafından kullanılan bir sınıflandırma sistemidir. Bu aşamalar şunlardır:

1. Aşama: Cildinizin yüzeyi, minimum şişlikle tipik görünür. Cildinizin altındaki deri altı yağ dokusu adı verilen yağlı doku yumuşaktır. Evre 1 lipödem genellikle tedaviye iyi yanıt verir.

2. Aşama: Cildinizin yüzeyi sert ve düzensizdir, yağ nodülleri ve daha fazla şişlik vardır. Deri altı yağ dokusu da serttir. Tedaviler hala etkili olabilir.

3. Aşama: Cildinizin yüzeyi kalın ve serttir, altında sert deri altı yağ dokusu bulunur. Sürekli şişlik ve sarkan büyük doku kitleleri vardır. Bu aşama tedaviye daha az yanıt verebilir.

4. Aşama: Çok sert bir cildiniz ve deri altı yağ dokunuz vardır. Ayrıca lenfödeminiz de var demektir. Bu aşama tedaviye en az yanıt veren aşamadır ancak ağrı yönetimi teknikleri ve ameliyat yardımcı olabilir.

Lipödem tedavisi, yaşam tarzı değişikliklerinden cerrahi müdahalelere kadar geniş bir yelpazeyi kapsayabilir. Doktorlar, semptomları azaltmak için birden fazla stratejiyi aynı anda kullanabilir ve tedavi planını belirlerken hastanın semptomlarının şiddetini ve durumun ilerlemesini dikkate alır.

Dipnot: Lenfödem, yumuşak dokularınızda lenf birikmesi durumudur. Lenf, kan sisteminin arterleri ve kılcal damarları boyunca hareket eden berrak bir sıvıdır ve vücut dokularındaki toksinlerin ve istenmeyen maddelerin temizlenmesine yardımcı olur.  Lenfödem, lipödemin ilerleyen aşamalarında da ortaya çıkabilir. Bu durumda, doktorlar buna ikincil lenfödem veya lipo-lenfödem adını verir.

Lipödemde diyet değişiklikleri

Diyet değişiklikleri, lipödeme bağlı yağ birikimi üzerinde doğrudan etkili olmayabilir. Ancak lipödem dışında aşırı kilolu veya obez olmanız durumunda, diyetinizde yapacağınız değişiklikler, genel vücut yağ miktarını azaltmanıza yardımcı olabilir. Tek başına diyet, daha ince bir görünüm elde etmenize yardımcı olmayabilir. Ancak, fazla kilolarınız varsa, kilo vermek ağrı ve iltihaplanmayı azaltabilir ve hareket kabiliyetinizi artırabilir.

Lipödemin inflamasyona neden olduğu göz önüne alındığında, anti-enflamatuar bir diyetin faydalı olabileceği düşünülmektedir. Anti-enflamatuar beslenme planları genellikle düşük karbonhidratlı diyetler, vejetaryen diyetler ve Akdeniz diyetini içerir. Bazı anekdot kanıtlar, ketojenik diyetin lipödemden kaynaklanan yağları azaltmaya ve yumuşatmaya yardımcı olabileceğini öne sürmektedir. Ancak, bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Ayrıca, antioksidanlar açısından zengin bir diyetin, erken evre lipödem tedavisine yardımcı olabileceğine dair bazı araştırmalar bulunmaktadır. Özellikle, hesperidin, diosmin, kuersetin, pycnogenol (çam kabuğu özü), flavonoidler, rutosidler gibi antioksidanlar lipödem tedavisine katkı sağlayabilir. Ancak bu konuda daha fazla araştırma ve klinik çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu nedenle, lipödem tedavisinde diyet değişikliklerinin rolünü belirlemek için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

Lipödemde egzersiz

Egzersiz yapmak, daha güçlü hissetmenize ve vücudunuzu daha iyi kontrol etmenize yardımcı olabilir. Özellikle alt vücut kaslarını güçlendiren egzersizler, ağrıyı azaltmaya ve hareket kabiliyetini artırmaya yardımcı olabilir. Lenfatik sisteminiz, vücudunuzdaki sıvıyı pompalamak ve hareket ettirmek için kaslarınıza güvenir. Egzersiz ve fiziksel aktivite, bu sıvının dolaşımını artırarak lipödem ve lenfödem nedeniyle oluşan şişliği azaltmaya yardımcı olabilir. Yararlı egzersizler arasında bisiklete binme ve squat gibi kas geliştiren dörtlü egzersizler yer alır.

Lipödem ilerledikçe yürümek ve hareket etmek zor olabilir ancak fiziksel aktivite hala önemli ve faydalıdır. Su aerobiği ve yüzme, yürümekten daha kolay olabilecek iyi seçeneklerdir. Su bir tür kompresyon görevi görür ve su egzersizi eklemlerinizi destekleyerek daha geniş bir hareket aralığı sağlar. Ayrıca, sertleşmiş bağ dokusunun yumuşamasına yardımcı olarak lenfatik akışı artırabilir.

Hafif yoga, kas gücü oluşturmanıza ve esnekliği artırmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca, rahatlamanıza ve ruh halinizi iyileştirmenize de yardımcı olabilir. Yoganın lenfödem ve lipödem için faydalı olduğunu gösteren bazı araştırmalar bulunmaktadır. Örneğin, 2021 yılında yapılan bir çalışma incelemesi, araştırmacıların, yoganın lenfödem nedeniyle oluşan ağrı ve şişliği azaltmada orta düzeyde fayda sağladığı sonucuna vardıklarını göstermektedir.

Lipödem tedavisi nasıl olur?

Lipödemin tedavisi olmasa da, semptomları azaltmaya ve hastalığın ilerlemesini durdurmaya yardımcı olabilir. Lipödem için tedavi seçenekleri aşağıda verildiği gibidir;

1. Kilo yönetimi: Dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite, daha fazla yağ birikmesini önlemeye yardımcı olabilir. Ancak, yeni bir egzersiz veya diyet planına başlamadan önce her zaman doktorunuzla konuşmalısınız.

2. Cilt bakım rutini: İyi bir cilt bakım rutini uygulamak, etkilenen cildin nemli kalmasına yardımcı olabilir; bu da kuru, ağrılı cildin gelişmesini ve daha fazla komplikasyona yol açmasını önleyebilir.

3. Kompresyon tedavisi: Etkilenen cilde uygulanan kompresyon çorapları veya diğer bandajlar şişlik, ağrı ve rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olabilir. Kompresyon tedavisi ayrıca spesifik semptomlarınıza yardımcı olmak için özelleştirilebilir.

4. Liposuction: Bazı durumlarda, liposuction aşırı yağ birikimini gidermeye ve semptomları ve genel yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir. Ancak, bu cerrahi bir prosedürdür, bu nedenle önce riskleri ve faydalarını göz önünde bulundurmalısınız.

5. Ameliyat: Bazı ciddi vakalarda, debulking cerrahisi gerekli olabilir.

Lipödem ve beslenme

Lipödem için çeşitli beslenme önerileri bulunur. Önerilen yeme modeli şu adımları içerir:

• Fermente gıdaları tercih edin ve çoğunlukla bitkisel gıdaları tüketin ( özellikle çeşitli gökkuşağı renklerinde sebzeler ve meyveler)

• Lezzetlendirme için otlar ve baharatlar kullanın, böylece en sevdiğiniz tatları elde edebilirsiniz.

• İlave şekerlerden, rafine tahıllardan (özellikle gluten içerenlerden) ve kimyasal olarak değiştirilmiş yağlardan kaçının. 

• Hayvansal ürünleri ve yüksek tuzlu yiyecekleri sınırlayın.

• Mümkünse süt ürünlerinden (kefir ve yoğurt dışında) kaçının çünkü bazı gözlemler bu tür ürünlerin lipödemi hafifletebileceğini göstermektedir.

• Doğal gıdalar en iyisidir çünkü hazır gıdalar genellikle ilave şeker, tuz, soya, sağlıksız yağlar veya istenmeyen katkı maddeleri içerir. Meyve suları sadece katı gıdaları yiyemeyenler için önerilir, çünkü liflerin parçalanmasını engelleyerek beslenme ve sindirim sağlığını olumsuz etkileyebilirler. Ancak meyve sularını azaltmak önemlidir çünkü kan şekerini bütün meyvelerden daha hızlı yükseltirler.

• Vejetaryen, vegan veya gluten intoleransı gibi özel beslenme gereksinimleriniz varsa veya gıda alerjiniz, diyabetiniz veya diğer diyet endişeleriniz varsa, bu yeme düzenini kendi ihtiyaçlarınıza göre uyarlayın.

Rahatça tüketebileceğiniz besinler:

• Koyu yeşil yapraklı sebzeler,  pancar, mısır, kabak, biber gibi parlak renk ve tatlara sahip sebzeler ile soğan, sarımsak, mantar ve otlar.

• Fasulye veya baklagiller: siyah fasulye, nohut, bakla, barbunya fasulyesi, mercimek, bezelye vb.

• Meyveler (taze veya dondurulmuş): böğürtlen, yaban mersini, kızılcık, ahududu, çilek vb.

• Turunçgiller: greyfurt, portakal vb.

• Meyveler: elma, kayısı, muz, kiraz, üzüm, kivi, mango, kavun, papaya, şeftali, armut, ananas, erik vb.

• Patates: kırmızı, mor vb. gibi daha küçük mumsu patatesler. Tatlı patates veya normal patates.

• Tahıllar (gluten içermeyen tam tahıllar): amaranth, esmer pirinç, karabuğday, darı, yulaf, kinoa, sorgum, teff ve yabani pirinç.

• Fermente gıdalar: aktif kültürlü kefir ve yoğurt, lahana turşusu veya ekşi turşu (tuz sınırına tabi), kimchi vb.

• Minimum düzeyde işlenmiş veya fermente edilmiş soya: soya fasulyesi/edamame), tofu, miso, natto, tempeh.

• Sütler (şekersiz, süt içermeyen sütlü içecekler): badem sütü, Hindistan cevizi sütü 

• Kahve, çay (siyah, yeşil, bitkisel, beyaz), şekersiz kakao veya ham kakao.

Sınırlı miktarda tüketebileceğiniz besinler:

• Çikolata: %70 veya daha fazla kakao içeren bitter çikolata.

• Süt ürünleri (tercihen organik) Tereyağı veya sade yağ, peynirler (işlenmemiş peynirler veya sürülebilir peynirler), keçi sütü peyniri, koyun sütü peyniri, süt.

• Yumurta sarısı: Tercihen organik, otlatılmış veya serbest gezinen yumurtalar.

• Balık: Ton balığı, yabani somon, uskumru, ringa balığı, sardalya, hamsi ve omega-3 doymamış yağ oranı yüksek diğer deniz ürünleri.

• Etler: Tercihen organik, otla beslenen sığır eti, manda, kuzu eti.

• Kümes hayvanları: Tercihen organik tavuk (derisiz), hindi.

• Sert kabuklu yemişler ve tohumlar (çiğ ve tuzsuz): Badem, kaju fıstığı, fındık, ceviz, antep fıstığı, kabak çekirdeği, susam, ayçiçeği çekirdeği, ceviz.

• Yağlar: Sızma zeytin, avokado, ceviz, hindistan cevizi, kakao yağı, keten tohumu, susam yağı.

• Sağlıklı yağlar ve az miktarda sodyum veya tatlandırıcı içeren salata sosu ürünleri.

• Gerçek akçaağaç şurubu.

• Çeşniler: Kırmızı biber, acı sos veya biber sosu, yaban turpu, hardal, salsa, tamari soya sosu, Tapenade, sirke (beyaz, kırmızı şarap, elma şarabı, balzamik), Worcestershire sosu vb.

• Kurutulmuş meyveler: Kızılcık (az şeker), kuş üzümü, hurma, incir, kuru erik, kuru üzüm.

• Şarap: Tercihen kırmızı, haftada en fazla 3 porsiyon (150 ml)

Tüketilmemesi gerekenler besinler:

• Gluten içeren tahıl ürünleri (buğday, arpa veya çavdar): Ekmek, kahvaltılık gevrekler, bulgur, kek, kurabiye, kuskus, kraker, kek, erişte, krep, makarna, turta, pide, pizza, tritikale, waffle vb.

• Glutensiz gıda ikameleri: Mısır nişastası, patates nişastası, pirinç nişastası  vb. ile yapılan ekmekler, makarnalar, pizzalar, unlu mamuller vb.

• Kızartılmış gıdalar ve cips, patates kızartması vb. gıda ürünleri.

• Nitrat, nitrit veya tuz kullanılarak işlenmiş veya konserve edilmiş, yüksek sıcaklıklarda veya ateşte pişirilmiş et.

• Yüksek oranda işlenmiş soya ürünleri.

• Soya bazlı işlenmiş gıdalar.

• Şekerli atıştırmalıklar: Şekerler, enerji barları, meyve ruloları, dondurma, şerbet vb.

• Şekerli tatlandırıcılar: Agave şurubu, yüksek fruktozlu mısır şurubu, bal ve yapay tatlandırıcılar.

• Tatlı çeşniler: Hint turşusu, reçeller, jöleler, konserveler, soslar, şuruplar vb.

• Tatlı içecekler, şekerle tatlandırılmış ve diyet içecekler.

• Sağlıksız yağlar: Hidrojene yağlar, çoklu doymamış yağlar, trans yağlar ve kimyasal olarak değiştirilmiş yağlar.

• Bira, likör, karışık içecekler, şarap soğutucuları vb.

Sonuç olarak, lipödem, deri altında orantısız yağ birikimine neden olan kronik bir hastalıktır. Bu durum en sık bacaklarda görülür ancak kolları da etkileyebilir. Lipödem neredeyse genelde kadınları etkiler, nadiren erkeklerde de görülebilir. Lipödemin yaygın belirtileri arasında üst bacaklarda yağ dokusu birikmesi, ağrı ve kolay morarma yer alır.Doktorlar, bir kişinin lipödeminin ne kadar kapsamlı olduğunu tanımlamak için evreleme kullanır. Hastalık geliştikçe kişinin ağrısı, şişliği ve yağ birikimi artar. Lipödemin son aşaması lenfödem gelişimini içerir. Bu, lenfatik sistemdeki hasar nedeniyle vücut dokularında lenf sıvısının birikmesidir.

Lipödemin tedavisi yoktur ancak kişinin semptomlarını yönetebileceği yollar vardır. Bir lipödem destek grubu bulmak, kişinin durumunun duygusal etkileriyle başa çıkmasına yardımcı olabilir. Aynı zamanda kişi yaşam tarzını değiştirerek semptomlarını yönetmeyi başarabilir.