Vejetaryenlik Nedir? Ne Değildir?

Vejetaryen beslenme hakkında bilmediğimiz neler var? Vejetaryen beslenme sağlıklı mıdır, zayıflamada etkili midir?

Vejetaryenlik, ağırlıklı olarak bitkisel kaynaklı besinlerin tüketildiği bir beslenme tarzıdır. Vejetaryen diyetler kendi aralarında lakto vejetaryen, ovovejetaryen, lactoovo vejetaryen, ve vegan diyetler olarak sınıflandırılırlar.

Yapılan çeşitli çalışmalarda, uygun planlanan vejetaryen diyetlerin önemli faydaları olduğu vurgulanmıştır.  Bitkisel içerikli diyetler ile koroner kalp hastalığı riskinin azalmasının, çeşitli kanser türlerinin ve diğer bazı kronik dejeneratif hastalıkların ilişkili olduğu bu çalışmalarla gösterilmiştir. Ancak diğer yandan da, vejetaryenlerin ve özellikle de veganların düşük serum vitamin B-12 seviyelerinin olduğu görülmüştür.


Vejetaryen Diyetleri

1.      Vegan diyeti:Bu diyeti uygulayanlar hiçbir hayvansal kaynaklı besin tüketmeden, sadece bitkilerle beslenirler. Bazı ve­ganlar arıdan sağlandığı için balı, kemiğin kaynatılmasıyla elde edildiği için jelatini ve süt içerdiği için çikolatayı bile reddederler.
2.      Lakto vejetaryen diyeti:Bitkisel besinleri ve hayvansal kaynaklı besinlerden yalnızca süt ve süt ürünlerini tüketirler.
3.      Ovo vejetaryen diyeti:Bitkisel besinlerle birlikte yumurta da tüketirler. Et ve süt tüketmezler.
4.      Lakto-ovo vejetaryen diyeti:Bu diyeti uygulayanlar öldürülmüş hayvan ürünleri yemeyip, sadece hayvan canlıyken ürettiği süt ile yumurtayı tüketirler. Sıklıkla uygulanan vejetaryen beslenme tipidir.
5.      Semi-vejetaryen diyeti:Kırmızı et tüketmeyip, sınırlı miktarda tavuk ve balık tüketirler. Semi-vejetaryenler yumurta, süt ve türevi ürünleri ser­bestçe tüketirler.

Vejetaryen Diyetlerin Yararları

Yapılan araştırmalarda obezite, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon, tip 2 diyabet, bazı kanser türleri, safra taşı, böbrek taşı, kabızlık ve divertikül hastalığı gibi sağlık sorunlarının vejetaryenlerde daha düşük oranlarda görüldüğü ortaya çıkmıştır. Ayrıca vejetaryen diyetlerin yaşam süresinin uzamasıyla ilişkili olduğu da söylenmektedir.

Vejetaryen diyetlerin sağlığa olumlu etkileri olmasında doymuş yağ, kolesterol ve hayvansal protein içeriklerinin düşük; lif, antioksidan ve fitokimyasallar açısından ise zengin olması etkilidir.

Uygun planlanan vejetaryen diyetler sağlıklı ve besin değeri açısından uygun olup, bazı kronik hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde olumlu etki gösterir. Ancak, iyi planlanmamış bir vejetaryen diyet B12 vitamini, kalsiyum, D vitamini, çinko, demir, ve uzun zincirli omega-3 yağ asitleri açısından eksik olabilir. Bunun önüne geçmek için vejetaryen beslenen bireylerin mutlaka diyetisyen ve doktor kontrolünde olmaları gerekir.